Transitie van oud naar nieuw denken over risico

Chris Juta
Dit is het tweede deel van de serie van zeven artikelen over gedragsrisico en smart data, die in aanloop naar het komende Behavioral Risk Congres op 6 december gaat verschijnen. Het eerste deel, getiteld «Gedragsrisico: Fundamentele onzekerheid in beeld» verscheen op 9 november op het Risk & Compliance Platform Europe. In dit deel behandel ik de transitie van oud  naar nieuw denken, die zich op verschillende niveaus zal voltrekken: op individueel niveau en op het niveau van de organisatie(bestuur) en institutioneel toezicht. Ik ga hier nader op in. 

Op individueel niveau vragen we van mensen steeds meer social skills. Er is geen personeelsadvertentie die daar niet vol van staat. Hoe al die social skills of soft skills samenhangen en samen een identiteit en cultuur vormen weet niemand. Datzelfde geldt voor hoe precies social skills leiden tot betere resultaten. Eén ding weten we echter wel: als je de verkeerde soft skills in huis haalt, kost je dat als organisatie kapitalen. Je kan mensen niet dwingen te veranderen als dat niet voldoende in ze zit. Investeringen in menselijk kapitaal zijn dan weggegooid geld. Steeds belangrijker wordt dat je weet hoe iemand past in een team en wat precies zijn/haar rol en bijdrage is. De goede samenstelling van het team daarbij is ‘key’. Dus moet je de soft skills van dat team als geheel in beeld hebben, zodat je kan zien welke talenten sterker en minder sterk aanwezig zijn. En als je iemand aanneemt weet je beter welke rol je die persoon wil geven.
Organisatiecultuur
Het grote probleem waar bestuurders vandaag de dag voor staan: sociaal kapitaal veel effectiever ‘op de wielen’ ‘zien te krijgen van het economische vehikel dat een organisatie ook is. Het vraagstuk dus hoe je kritische sociale indicatoren (ksi’s) definieert, die leiden tot gewenste performance uitkomsten (kpi’s): als individu, team, organisatie (en als samenleving). Ik zal er in het volgende artikel op terugkomen en benoem hier vast twee toepassingen van nieuw denken die het aangezicht van bestuur en management zullen veranderen:
*  Het komen tot gedragsnormen voor de business (1st Line of defense)
Dus het komen tot waardevrije normen voor gedrag en cultuur als rechtstreeks gevolg van de data gedreven aanpak. Onzekerheid en de zekere risico’s die daarmee verbonden zijn, worden zichtbaar als gemiddelden en afwijkingen van dat statistische gemiddelde. Ik vraag iedereen hier even bij stil te staan: tot dat soort normen komen kan nu eenvoudig. Vanuit de business gezien maak je je zelf veel robuuster naar de toezichthouder toe, maar vooral maak je er de eigen business minder fragiel mee, meer op aanpassing gericht.
* Integraal risicomanagement
Het allereerste plaatje van deze serie artikelen laat daar het een en ander van zien: het risico-denken vernieuwt zich. Als we risico’s veel beter kunnen inschatten en mitigeren gáát dat de business veranderen. Dat gaat op voor het risicomanagement zoals we dat nu kennen, maar het gaat bijvoorbeeld ook op in de marketing. Nudging, framing, priming, conversie, retentie, churn, het zijn allemaal risico-concepten. Ze gaan over de kans op misalignment in aangeboden en gevraagde intenties, die zich vertalen in voorspelbare correlaties tussen shopgedrag en feitelijke besteding.
Institutioneel
De realiteit schreeuwt om informatie en een waardevrije normatiek en metriek, waardoor we gezamenlijk kunnen praten over gedrag en cultuur. Zodat we tot afspraken kunnen komen over wat we met elkaar wel en niet toestaan in termen van gedrag en cultuur. Een irrealistische ijle oproep was dat vroeger geweest. Maar nu niet meer: de systemen ervoor zijn beschikbaar. Hoe langer het duurt voor dat we met elkaar zo’n taal en systeem implementeren, hoe complexer en meer onbeheersbaar de ontwikkelingen zullen zijn. Laten we de bedreiging die dit oplevert recht in de ogen kijken: we lijken de grip op onze eigen gedragsrealiteit kwijt te raken. We worden overspoeld door de ontwikkelingen. Wat valt er nog te voorspellen? Wat kan je meer doen dan reageren, overleven centraal stellen, accepteren dat het toenemend onveilig en onzeker is? Kan je voorkomen dat uitbarstingen of onrust van wat voor soort dan ook, blijven toenemen? Hoe voorkomen we dat fundamentele onevenwichtigheden zich vertalen in steeds meer onbeheersbare centrale kosten en een dreigende voortdurende afbrokkeling van centraal gezag? ‘Het oog op de bal houden’ is niet meer dan een levensvoorwaarde.
Natuurlijk kunnen we dat voorkomen. We kunnen kunnen de meest schitterende dingen doen, als we willen. Het vraagt alleen nieuw denken (wat vooral multi-disciplinair denken is). En inzien dat juist hier technologie en data gedreven werken, want dat komt mee – een enorme handreiking doet. Je leert dat nieuwe denken letterlijk ‘on the job’. Gedragsrisico in het perspectief van data analytics is zo’n bijzondere stap, omdat het daardoor mogelijk wordt om waardevrij over gedragsrisico’s te communiceren. Het wordt voor de toezichthouder mogelijk om inzicht te krijgen in welke interventies nodig zijn om preventie (!) effectief te laten zijn. Dat is een enorme stap voorwaarts ten opzichte van het forensische, fact finding karakter dat toezicht nu heeft.
De auteur Chris Juta is blogger op het Risk & Compliance Platform Europe en Founding Partner van YX Company.