Pensioenfondsen zijn niet nodig: opheffen dus en er valt 1300 miljard euro vrij in Nederland!

Anton Jongbloed
De discussies over de pensioenuitkeringen zijn in alle hevigheid losgebarsten. Tegelijkertijd blijkt dat sommige deelnemers aan de discussies niet weten hoe het stelsel werkt. Zo hoorde ik op BNR een deskundige uitleggen dat het FNV voorstander zou zijn van een lagere rekenrente, terwijl het FNV juist voorstander is van een hogere rekenrente. Aan de hand van een paar simpele voorbeelden zal ik duidelijk maken wat de invloed van de rekenrente is. Pensioenfondsen zijn in Nederland echt niet meer nodig. Zoals de omringende landen laten zien kunnen pensioenen ook heel goed worden betaald uit de algemene middelen. Daarom moeten ze zo snel mogelijk worden opgeheven. Op dit moment is er namelijk sprake van een knotsgek beleid en ik maak dat hieronder duidelijk voor wie de moeite neemt zich daar een beetje in te verdiepen.

Stel een pensioenfonds met 1 deelnemer, Jan de Vries, met een levensverwachting van 20 jaar en een toegezegde uitkering van 13.200 euro per jaar. (1.100 euro per maand). Als het pensioenfonds uitgaat van 0% rendement moet het pensioenfonds een reserve voor Jan de Vries aanhouden van 20 maal 13.200 euro = 264.000 euro. Pensioenfondsen beleggen echter het geld en ontvangen rendement. Lange tijd is uitgegaan van 4 % rendement. In dat geval kan het pensionfonds volstaan met een reserve van 180.000 euro.
Pensioenfondsen hebben over de afgelopen 15 jaar een rendement behaald van gemiddeld 7% en hielden dus over. Dit overschot kon worden gebruikt voor extra pensioenuitkering (indexering), premiekorting of om beleggingsblunders mee te verbloemen. In het eerste geval profiteerden de gepensioneerden en bij een premiekorting de werkenden of de werkgevers.
Waar dat toe leidt geeft onderstaand staatje weer.

Indien pensioenfondsen op dezelfde goede manier zouden beleggen als de afgelopen 20 jaar zou er ruimte zijn voor 23% hogere pensioenen. Neen zegt De Nederlandsche Bank (DNB), onze berekening leidt tot een tekort van 44.567 euro, dus pensioenfondsen moeten de uitkeringen verlagen met 14% en voegt DNB er aan toe, in de toekomst zal de rekenrente nog verder omlaag gaan, dus pensioenfondsen moeten de pensioenuitkeringen nog verder verlagen of de premies verhogen. Jan de Vries moet dus – geheel onnodig – rekening houden met een 30 tot 40% lager pensioen.
Rekenrentes elders en kapitaalstelsel versus omslagstelsel

In de Verenigde Staten wordt een rekenrente gehanteerd van 7,6%. De Europese Unie schrijft een rekenrente voor van 4,05% en Nederland 2,4%. Indien de uitkeringen aan gepensioneerden worden betaald door de werkenden is er een omslagstelsel. Indien de werkenden sparen voor hun pensioen hebben we een kapitaal dekkingsstelsel. Nederland heeft een gemengd stelsel, wat betreft de AOW is er sprake van een omslagstelsel en voor de overige pensioenen geldt een kapitaaldekkingsstelsel. Nederland hanteert in tegenstelling tot de meeste Europese landen ook voor de publieke sector een kapitaaldekkingsstelsel.
Waar heeft dit toe geleid?
De dekkingsgraad van de pensioenreserves ten opzicht van het nationaal inkomen is in Nederland maar liefst 184%. Binnen de groep van onze tien belangrijkste handelspartners is de situatie volgens de OECD in 2017 als volgt:

Het is duidelijk dat Nederland op eenzame hoogte bovenaan staat en dat ook andere pensioenstelsels tot bevredigende uitkomsten kunnen leiden. De landen met de laagste pensioenreserve ten opzichte van het nationaal inkomen zijn Duitsland, Zweden en Frankrijk. In deze landen kruipen de gepensioneerden niet van de honger over straat.
Hoge risico’s van het huidige beleid
Via zijn pensioenfondsen heeft Nederland idioot veel gespaard. Van alle besparingen in de EU komt 70% voor rekening van Nederland. De pensioenfondsen beleggen maar 14% van het spaargeld in Nederland en de rest daarbuiten. Van het totaal wordt 57% zelfs buiten Europa belegd, waarvan het merendeel weer in de Verenigde Staten. Als het buitenland onze pensioen beleggingen bevriest, kunnen we naar de pensioenen fluiten. Onwaarschijnlijk? Dat dachten we ook van Trump toen hij nog als presidentskandidaat door het leven ging. Het is in ieder geval geen prudent beleid om meer dan 85% in het buitenland te beleggen. Persoonlijk ben ik voor mijn pensioen liever afhankelijk van de Nederlandse staat onder controle van het gekozen parlement dan van een pensioenfonds waar ik geen enkele controle over heb.
Niet alleen voor gepensioneerden, ook voor jonge mensen zijn de gevolgen desastreus. Door de hoge afgedwongen besparingen zijn de besteedbare inkomens in Nederland laag. Onder invloed van DNB is de hoogte van de hypotheek gemaximeerd. Toen de verzekeringsmaatschappijen nog niet het toezicht van DNB vielen was er een uitweg via een tophypotheek van een levensverzekeringsmaatschappij. Die route is afgesloten. In veel buitenlanden, bijvoorbeeld in Duitsland, financieren ouderen de jongeren. Dat kan in Nederland niet want 86% van het spaargeld zit vast in pensioenfondsen en in het buitenland.
Wat gebeurt er als de pensioenfondsen worden opgeheven?
Als de pensioenfondsen worden opgeheven valt er ruim 1.300 miljard euro vrij. Daarvan zou als eerste de staatsschuld van ruim 400 miljard euro moeten worden afgelost. Als gevolg daarvan dalen de financieringslasten van de staat, terwijl de staat daartegenover een jaarlijkse pensioenverplichting krijgt. De rente en aflossing op de staatsschuld is ongeveer 70 euro miljard, terwijl de pensioenuitkeringen ongeveer 30 miljard euro bedragen. Per saldo blijft er dus een bedrag van 40 miljard euro over, die kan worden gebruikt voor een halvering van de loon- en inkomstenbelasting, waardoor het besteedbaar inkomen toeneemt. Na de aflossing van de staatsschuld blijft er nog 900 miljard euro over. Laten we daar in de eerste plaats de studieschulden mee aflossen. Dat is ongeveer 20 miljard. Dat creëert weer leenruimte zodat starters op de woningmarkt makkelijker aan een hypotheek komen.
Voor het overige zou ik er voorstander van zijn dit enorme bedrag terug te geven aan de mensen die het bijeen hebben gespaard, met de verplichting om daaruit aflossingsvrije hypotheken af te lossen. Dat verlaagt hun rente-uitgaven en verhoogt daarmee hun besteedbaar inkomen.
Dat is pas prudent beleid.
De auteur, drs. Anton Jongbloed RA, is adviseur met een helikopterview die organisaties helpt complexe zaken inzichtelijk te maken en praktisch op te lossen.