27 maart 2019
Volgens mededelingen van het Functioneel Parket zijn vorige week door het Openbaar Ministerie (OM) bij de rechtbank Amsterdam gevangenisstraffen geëist tot drie en een half jaar geëist tegen deelnemers van een organisatie, waaronder notarissen, die zich volgens het OM richtte op stelselmatige faillissementsfraude en het witwassen van criminele gelden. De totale schade veroorzaakt door de criminele organisatie is lastig aan te geven, zeiden de officieren op zitting: “Wat vast staat, is dat de maatschappelijke schade in de miljoenen loopt.” Uit onderzoek van de FIOD blijkt dat de hoofdverdachte op grote schaal bijna failliete BV’s met schulden opkocht. Hij was een zogenoemde “bedrijvendokter”. Hij zorgde ervoor dat het eigendom van de BV’s werd overgedragen aan katvangers. Uit het strafrechtelijk onderzoek blijkt volgens het OM dat er vervolgens op twee manieren misbruik werd gemaakt van de BV’s. De eerste manier is, dat schuldeisers van de BV’s werden benadeeld. Door de oud eigenaren werd vaak alles van waarde uit de boedel gehaald. De administratie was er niet, of was gebrekkig. “Feitelijk hebben we het dan over faillissementsfraude.”
De tweede vorm van misbruik ziet op de situatie dat anderen – niet zichtbare personen – feitelijk op naam van de BV handelingen zijn gaan verrichten: “Handelingen die vermoedelijk te maken hebben met strafbare feiten en dan met name met witwassen van vanuit misdrijf afkomstige gelden,” zeiden de officieren op zitting: “Het gaat dan om miljoenen euro’s die over bankrekeningen zijn gevloeid waarbij zowel de herkomst niet is vast te stellen, maar ook de bestemming niet is te achterhalen. Het feit dat grote geldbedragen richting bankrekeningen in Colombia en Suriname zijn overgemaakt, doet zich raden wat de achtergrond van deze geldstromen is.” Bij deze tweede vorm is het vermoeden dat de katvangers wel meer hebben gedaan dan alleen een BV op hun naam laten zetten. Vandaar dat twee katvangers ook het medeplegen van witwassen verweten wordt.
Betrokkenheid notarissen
Voor het opkopen van de BV’s had de “bedrijvendokter” de notarissen nodig: “Meer speciaal had hij notarissen nodig die weinig tot geen vragen zouden stellen” aldus de officieren: “Immers indien de notarissen hun werk naar behoren deden, dan zouden zij erachter komen dat de verkopers een feitelijk failliete BV aan het overdragen waren aan iemand, die enkel voor een paar honderd euro de BV op zijn naam zou zetten.” Verder deden de nieuwe bestuurders –de katvangers- feitelijk niets, constateerden de officieren: “Het enige dat de katvangers in dit dossier nog deden, is een formulier invullen voor de Kamer van Koophandel, waarin wordt medegedeeld dat de BV is opgeheven. Dat is de zogenaamde ‘turboliquidatie’.”
Het OM is van oordeel dat de notarissen nooit op deze wijze de aktes hadden mogen passeren: “Notarissen hebben op grond van de Notariswet de plicht om onderzoek in te stellen en transacties die in strijd met het recht of de openbare orde zijn, te weigeren. Ook handelingen met een ongeoorloofd doel of gevolg dient een notaris te weigeren.” Daarnaast horen zij ongebruikelijke transacties te melden bij de FIU. Dat hebben zij niet gedaan, zo blijkt uit onderzoek door de FIOD.
Ernstige feiten
“Verdachten hebben door zo te handelen enorme maatschappelijke schade veroorzaakt” zeiden de officieren op zitting. Schuldeisers werden benadeeld doordat bij de overdracht niet de (gehele) administratie werd overhandigd aan de katvangers: “Die administratie is niet alleen voor de curator van essentieel belang maar ook voor de schuldeisers bij een zogenaamde ‘turboliquidatie’. De rechter kan een turboliquidatie immers alleen terugdraaien als een schuldeiser aantoont dat er wél baten waren. Dat is zonder een volledige administratie onmogelijk.”
Ook is de overheid rechtstreeks geschaad door het handelen van deze verdachten: “Uit het onderzoek komt naar voren dat veel rechtspersonen niet alleen private schuldeisers hadden. Ook de Belastingdienst had op grote schaal geld tegoed. Het vermoeden is dat een aantal rechtspersonen ook voor belastingfraude is ingezet. Bijvoorbeeld als buffer of ploffer in een BTW-carroussel. Het fiscale nadeel is op enig moment berekend op ruim 14.000.000 euro.”
Strafeisen
“De bedrijvendokter was de spin in het web in dit dossier,” zeiden de officieren op zitting: “Hij bracht iedereen bij elkaar en alles begon bij hem.” Het OM eiste tegen hem drie en een half jaar onvoorwaardelijke gevangenisstraf plus 20.000 euro boete. Twee notarissen hoorden twee jaar gevangenisstraf tegen zich eisen: “Zij waren belangrijke schakels in het geheel. Hun bijdrage was cruciaal. Zonder notaris, geen overdracht. Juist van een notaris mag veel meer worden verwacht.” Tegen twee katvangers die veel BV’s op hun naam hadden eiste het OM ook twee jaar gevangenisstraf en boetes van respectievelijk 10.000 en 5.000 euro. Tegen een derde katvanger eist het OM een werkstraf van 240 uur en half jaar gevangenisstraf voorwaardelijk. Daarnaast eist het OM tegen alle drie de katvangers een bestuursverbod van vijf jaar en een publicatie van het vonnis: “Zodat de Kamer van Koophandel daarvan kennis kan nemen.”
Een derde notaris maakte volgens het OM geen deel uit van de criminele organisatie, maar hij was niet kritisch genoeg: “Terwijl dat wel van een notaris verwacht mag worden”. Het OM eist tegen deze notaris een half jaar onvoorwaardelijke gevangenisstraf wegens het niet doen van verscherpt cliëntenonderzoek en het niet melden van ongebruikelijke transacties.
