Margreet Fröberg en Ralph Hamers verslaan aandeelhouders ING

Pieter Lakeman
De schikking van € 775.000.000 die ING Bank met het Openbaar Ministerie (OM) heeft bereikt is opzienbarend en op het eerste gezicht ook zeer verheugend. Zowel Ralph Hamers, de algemeen directeur als Margreet Fröberg kunnen extreem tevreden zijn. Beiden hebben een bijzondere prestatie neergezet. Fröberg heeft het Nederlands boeterecord ruim verdubbeld en nu op haar naam staan. Het bedrag is zelfs € 1 miljoen hoger dan de totale schikking die de Rabobank op 29 oktober 2013 bekend maakte. Een fotofinish bij deze wedstrijd. Op de vraag of het Openbaar Ministerie een voorbeeld neemt aan Amerikaanse praktijken met grote schikkingsbedragen antwoordt ze in het FD bescheiden: «We laten ons internationaal inspireren, ook door de Amerikaanse praktijk.»
Ralph Hamers kan als CEO helemaal tevreden zijn. Hij wordt niet strafrechtelijk vervolgd, hoewel dat logisch zou zijn geweest. Ook mag hij vooralsnog al zijn over de jaren 2013 tot en met 2017 ontvangen bonussen met instemming van het OM en de Raad van Commissarissen voorlopig nog in zijn zak houden.
Deze partijen hebben elkaar gevonden in een fantastische deal waar ze alle twee ongelooflijk tevreden over kunnen zijn, maar wie zijn de slachtoffers van de deal? Dat zijn de aandeelhouders van ING. Die zijn het slachtoffer want de intrinsieke waarde van hun aandelen vermindert met € 775 miljoen. Aannemelijk is dat de onderhandelingen over de hoogte van het schikkingsbedrag ook door deze beide partijen zijn gevoerd. Dit lijkt op een glanzend een-tweetje waarbij Hamers zich op kosten van de aandeelhouders heeft vrijgekocht. Fröberg en het Openbaar Ministerie getroosten zich heel veel moeite om deze voor hen beiden fantastische deal te verdedigen, maar gebruiken daarbij geen valide argumenten. In het verslag van het onderzoek verschuilt het Openbaar Ministerie zich achter de Hoge Raad (zonder het arrest te noemen, maar het gaat om het Slavenburg-arrest). De Hoge Raad stelt (ook volgens het Openbaar Ministerie) aan het vervolgen van personen die leiding geven aan strafbare feiten zoals geconstateerd bij ING de volgende eisen:

1. wetenschap van de strafbare feiten;
2. bewust hebben bijgedragen aan het plegen van de strafbare feiten óf bewust hebben nagelaten deze te voorkomen.

Op grond van deze stellingen heeft Margreet Fröberg haar deal-mate Hamers laten ontsnappen. Dit is merkwaardig, want uit het rapport van het OM blijkt overduidelijk dat Hamers van de strafbare feiten op de hoogte was en daar onvoldoende aan gedaan heeft. De Nederlandsche Bank (DNB) en de ECB hadden de vennootschap namelijk regelmatig gewezen op de strafbare feiten die de bank pleegde (Hoge Raad voorwaarde 1). Ook blijkt uit het rapport zonneklaar dat Hamers onvoldoende heeft gedaan om dit te voorkomen. (voorwaarde 2 van de Hoge Raad).
Margreet Fröberg heeft haar ogen stijf dichtgeknepen voor het notoire feit dat binnen een vennootschap de Raad van Bestuur en zeker de voorzitter in staat en bevoegd is om strafbare feiten te beëindigen. Wanneer je dat nalaat ben je persoonlijk strafrechtelijk verantwoordelijk volgens de Hoge Raad. Het is moeilijk te begrijpen dat het Openbaar Ministerie Ralph Hamers (en Jeroen van der Veer, ex-President Raad van Commissarissen) geen boetes heeft opgelegd. De rechtszekerheid gaat toch wel enigszins lijden wanneer het Openbaar Ministerie bewust onware argumenten naar voren brengt om Hamers en Van der Veer vrijuit te laten gaan.
Hamers en Van der Veer kunnen gelukkig nog wel door aandeelhouders aansprakelijk gesteld worden. Die kunnen hen dan wellicht zodanig financieel uitkleden dat de bestuurders van dit soort bedrijven hun taken in de toekomst een beetje serieus gaan opvatten.
De auteur, Pieter Lakeman, is oprichter en voorzitter van SOBI (Stichting Onderzoek Bedrijfs Informatie).