Lakeman en renteswaps: "Geen enkele vorm van toezicht is uitgeoefend"

Michel Klompmaker
Op 6 december jongstleden werd in Nieuwspoort Den Haag het boek «Banken & falende toezichthouders» van Pieter Lakeman gelanceerd tijdens de persconferentie. Lakeman noemde de jarenlange afzijdigheid van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) onthutsend en hij zette grote vraagtekens bij de houding van voormalig topman Nout Wellink van De Nederlandsche Bank (DNB). Het ontbrak aan elke vorm van controle door DNB, aldus Lakeman die de schadevergoeding van 10,6% die banken gemiddeld aan gedupeerden willen betalen volstrekt ontoereikend acht. De verkoop van volstrekt inferieure renteswaps heeft het midden- en kleinbedrijf in Nederland ruim 14 miljard euro schade berokkend, aldus de auteur van het boek.


In het boek «Banken & falende toezichthouders» stelt Lakeman dat er ten tijde van de verkoop van risicovolle renteswaps (vooral in 2007 en 2008, bijna 10.000 contracten per jaar) het nodige schortte aan de moraliteit van bankbestuurders. Er viel ethisch gezien veel op hen aan te merken. In dat verband noemde hij wijlen Rabo-topman Lense Koopmans, die sinds de jaren zeventig regelmatig in opspraak kwam: «Zo iemand mag gewoon niet door de keuring komen. Niettemin heeft DNB geen enkele blijk van afkeuring gegeven», aldus Lakeman. Over de voormalig CEO van ABN Amro, Rijkman Groenink en de huidige president commissaris De Swaan zegt hij in zijn boek: «Zij hebben bij de verkoop van inferieure renteswaps willens en wetens enkele duizenden vaste klanten in het pak genaaid».
Niet mals is Lakeman voor  ex-toezichthouder Wellink: «Ongeschikt doordat zijn optreden te slap was en hem de moed ontbrak om krachtig in te grijpen». Ook oud-voorzitter Arthur Docters van Leeuwen van de AFM oefende geen controle uit op het marktgedrag van banken bij de verkoop van renteswaps. De SOBI-voorzitter (Pieter Lakeman) vroeg Docters van Leeuwen of hij heeft overwogen om maatregelen te nemen tegen banken die rentederivaten verkochten. Docters van Leeuwen meldde in een mail aan Lakeman zich «niet geroepen te voelen om allerlei vragen gesteld door een mij onbekende persoon te beantwoorden. Waarom stelt u deze vragen niet aan mijn opvolgster? Overigens heb ik geen herinneringen aan rentederivaten. Op volgende e-mails zal ik niet ingaan.»
Kuddegedrag
Dat het drama zulke grote vormen aan kon nemen verklaart Lakeman mede uit kuddegedrag: «Het is voor menigeen minder zenuwslopend om meningen en inzichten van vrienden en relaties te absorberen dan contrasterende eigen inzichten te volgen of te verdedigen. Micro-sociaal is dat ook de veiligste weg. Wanneer je dezelfde foute beslissingen hebt genomen als alle anderen in je omgeving of bedrijfstak, valt je fout niet op. Wanneer je met zijn allen de regels overtreedt, word je niet gepakt.» In dit verband kwam bij de persconferentie ook de schikking tussen het Openbaar Ministerie en ING ter sprake.
Het falen toentertijd van de AFM, DNB maar ook het Waarborgfonds Sociale Woningbouw en Centraal Fonds Volkshuisvesting heeft volgens Lakeman enorme schade aan de sector veroorzaakt. Het Waarborgfonds benadeelde woningcorporaties in zijn ogen financieel zwaar door hen aan te moedigen om renteswaps af te sluiten. In zijn boek plaatst Pieter Lakeman de handel in renteswaps en andere inferieure financiële producten in een breed, internationaal perspectief.
Nog een aardig weetje over Lakeman: Eén jaar vóór de val van Lehman Brothers wees hij in 2007 de Europese Commissie er op dat Amerikaanse banken reeds jarenlang met de verkoop van ondeugdelijke producten het internationale bankwezen ondermijnden.
Het boek «Banken & falende toezichthouders» is verschenen  bij uitgeverij Aspekt en is te koop voor €19,95.
ISBN-nummer 9789463384858.