Het werk van de risk manager wordt interessanter

Ronald van de Langenberg
Of we het leuk vinden of niet, ons gedrag wordt meer beïnvloed door cijfers dan we geneigd zijn toe te geven. Vooral als cijfers eenvoudig en simplistisch zijn. Een 7,4 op het rapport lijkt meer inzicht te geven dan een “goed”. Dezelfde vereenvoudiging treedt op bij het lezen van jaarcijfers. Alle headline berichten gaan over het winstcijfer, wellicht over de ontwikkeling van de omzet, maar dat is nauwelijks het hele verhaal. Ondanks de beperkingen van een enkel getal hebben we als mens meer gevoel van ‘grip’ op gewone cijfers dan op begrippen als ‘goed’, ‘voldoende’ of ‘matig’. Het kwantificeren van risico’s heeft ook toegevoegde waarde voor de risk manager. Zo kan het bijvoorbeeld de communicatie verbeteren en managers beter in staat stellen om bewust om te gaan met risico’s.
Een centraal begrip in het Solvency II raamwerk dat nu wordt ingevoerd bij verzekeraars is de SCR, ofwel het kapitaalvereiste. Ook dit is een getal waarop gestuurd kan worden. Sterker nog, de risicomanagement functie krijgt tal van verantwoordelijkheden toegeschoven, waarvoor cijfermatige affiniteit wordt vereist. Dit gaat het beroep van risk manager een stuk uitdagender maken!
Kapitaalvereiste als reflectie van risico’s
Onder Solvency II wordt het kapitaalvereiste niet langer bepaald door de omvang van de premie-omzet maar door de risico’s die de verzekeraar loopt. Daarbij gaat het in beginsel om alle risico’s, en niet alleen om het volume aan premies en voorzieningen. Ook risico’s die samenhangen met beleggingen (marktrisico’s), tegenpartij risico’s en operationele risico’s zijn hierbij van belang.
Voor de meeste risico’s zijn er duidelijke, soms complexe, rekenregels vastgesteld om de risico’s te kwantificeren. Alleen voor operationele risico’s zijn deze niet nader uitgewerkt. Hiervoor wordt nog teruggevallen op de vroegere omvang als benadering. Door het kwantificeren van risico’s biedt het kapitaalsvereiste een eerste indruk van de risico’s die de verzekeraar loopt. Ook kan van jaar tot jaar worden beoordeeld of de risico’s zijn toegenomen of afgenomen.
Risk management is (ook) kwantitatief
Het risk management systeem van een verzekeraar moet volgens de Solvency II richtlijnen in elk geval de volgende zes gebieden bestrijken: (1) verzekeringsverplichtingen, (2) asset-liability management, (3) beleggingen, (4) liquiditeits- en concentratierisico, (5) herverzekering en (6) operationele risico’s. Vijf van deze zes aandachtsgebieden lenen zich voor kwantitatieve analyses. De risk manager van een verzekeraar zal zich daarom niet langer kunnen beperken tot het beheersen van operationele risico’s, ook de financiële risico’s zullen nadrukkelijk aandacht moeten krijgen.
Zonder risico geen rendement
Risico’s en rendementen zijn twee zijden van dezelfde medaille. Ze kunnen bijna niet zonder elkaar. Dat is ook de reden dat de uiteindelijke besluitvorming omtrent de risicobereidheid op onderdelen veelal “Chefsache” is. Door verschillende opties goed te analyseren en te kwantificeren kan de risk manager de bestuurder ondersteunen in het maken van keuzes waarbij de optimale keuze wordt gemaakt tussen meer en minder risicovolle opties.
Solvency II maakt risico’s kwantitatief. Uiteraard heeft dit zijn beperkingen, maar dat geldt ook voor vele andere cijfers die we erg belangrijk zijn gaan vinden. De vertaling van risico’s in kapitaaleisen geeft het management van een verzekeraar een sterke incentive om risico’s beter te gaan beheersen en bewuste keuzes te maken in welke risico’s de verzekeraar kiest. De risk manager is niet langer alleen de persoon die “pas op!” roept, maar ook een klankbord voor strategische beslissingen. Het werk van de risk manager gaat er in elk geval interessanter op worden!
De auteur Ronald van de Langenberg RA, is oprichter en directeur van InAudit bv en tevens docent voor de opleiding Risicomanagement voor verzekeraars.