Frank Elderson: "we hebben een boel uit te leggen"

Michel Klompmaker
Op 10 september sprak DNB bestuurder Frank Elderson ter gelegenheid van het pensioenseminar van De Nederlandsche Bank in ‘t Spant in Bussum. Hij sprak daar openlijk over zijn eerste jaar als toezichthouder op de pensioensector voor een gehoor van professionals uit de sector zelf.

Het thema ging over  evenwichtige keuzes maken,  alle belangen afwegen,  het eigen belang overstijgen en keuzes maken op basis van ratio en overleg. En dat klinkt natuurlijk tamelijk saai, maar laten we eerlijk zijn. Het is één ding als je kan zeggen: “Mijn beroep is onderwijzeres, politieagent of verpleegster”, maar iets anders is het als je moet zeggen: “Mijn beroep is het maken van evenwichtige keuzes.”
Frank Elderson: «Er zijn nogal wat partijen die u op de voet volgen. Miljoenen deelnemers, duizenden pensioenkenners en minstens zoveel zelfbenoemde experts, honderden belangenorganisaties (althans, zo lijkt het wel ’s), tientallen politici en sociale partners en ook nog eens twee toezichthouders. Ik zit nu bijna een jaar in het pensioentoezicht. Dus ik begin een beetje een idee te krijgen van de omgeving waarin u opereert. De vraag is dan ook niet of het u lukt de balans te vinden, de vraag is hoe u dat in vredesnaam iedere dag weer voor elkaar krijgt. En hoe u in dat speelveld overeind blijft. De afgelopen maanden is er nogal wat gebeurd dat u uit balans heeft kunnen brengen. Dan denk ik aan ons UFR-besluit, de herstelplannen en Zwarte Zwanen. Deze voorbeelden leidden tot een stroom van kritiek op u en op ons. Boze mailtjes en telefoontjes van Nederlanders; ook wij hebben ze gehad. We hadden en hebben met z’n allen een boel uit te leggen. Al die reacties geven aan dat er nog steeds weinig vertrouwen is in u, in ons, in het hele stelsel. Dat het vertrouwen dat nu al een aantal jaren uit balans is, nog steeds niet hersteld is. En daardoor leidt het minste of geringste nieuws over pensioenen direct tot boze mensen.»
Herstelplannen
Elderson berichtte dat er veel gesproken wordt over herstelplannen, maar er zijn ook fondsen die geen herstelplan hoefden in te dienen. Hij vindt dat, gezien alle economische tegenwind, een knappe prestatie en wordt daar bij van.  Hij noemde een fonds dat ruim vóór de invoering van de Wet Versterking had gekozen voor een ander bestuursmodel. Een fonds ook dat besloot de administratie weer in eigen beheer te nemen, omdat ze vinden dat ze daarmee de kwaliteit beter kunnen borgen. Een fonds dat soms prudenter wil zijn dan het nieuwe FTK, bijvoorbeeld door een soberder indexatiestaffel te kiezen dan mag, omdat ze vinden dat er eerst een goede buffer moet zijn.
Elderson wordt vervolgens als toezichthouder natuurlijk erg gelukkig als ditzelfde fonds de DNB onderzoeken niet ziet als hinderlijk, maar als een soort check of ze alles wel op orde hebben. Hij wil hier absoluut niet zeggen dat andere fondsen ook deze keuzes moeten maken, maar wat hem zeer aanspreekt is dat dit fonds bezig is met de toekomst en bekijkt wat het beste is voor zijn deelnemers.
Elderson merkt op dat meer kleinere fondsen samenwerking zoeken om sterker te staan tegenover grote externe partijen en zo betere deals kunnen krijgen voor hun deelnemers. Hij ziet ook fondsen die bij hun interne toezicht niet alleen achteraf om een oordeel vragen, maar vanaf het begin en gedurende het hele proces mee laten kijken bij belangrijke beleidskeuzes. Of een iets technischer voorbeeld, fondsen die hun beleggingsresultaat niet spiegelen aan andere fondsen of een of andere total return benchmark, maar aan de waardeverandering van de verplichtingen.
Hij noemde ook fondsen die voorop lopen met duurzaam beleggingsbeleid. Niet alleen groene beleggingen, maar ook beleggingen in zaken die impact hebben op hun deelnemers of op de sector waarin zij werken. Fondsen die hun deelnemers bevragen op hun voorkeuren voor duurzaamheid. En fondsen die hun macht als aandeelhouder gebruiken om hun stem te laten horen en zo invloed uit te oefenen op de ondernemingen waarin zij beleggen.
Nieuw DNB onderzoek
Elderson: «Wij starten binnenkort een onderzoek om te inventariseren hoe al die fondsen dit precies aanpakken. Want wij willen op dit gebied veel leren van die fondsen, van u. Wij zullen ‘good practices’ die wij tegenkomen met u delen. Dit zijn allemaal voorbeelden die vertrouwen geven. Maar we zien ook voorbeelden die minder vertrouwen geven. Fondsen die alle randen opzoeken en geen enkele reserve meer kunnen aanspreken als het een keer tegenzit. Fondsen ook die hun deelnemers daarover onvoldoende informeren. Of zelfs minder realistische beelden schetsen om het publieke debat te beïnvloeden, met het risico dat zo, onbedoeld maar toch, het vertrouwen niet wordt gestut, maar juist wordt aangetast. En als er dan maar één zuchtje tegenwind is, komt de hele sector hierdoor negatief in het nieuws. Dat is niet bevorderlijk voor het vertrouwen. Ik denk dat de tijd gekomen is om vooruit te kijken en niet met onze rug naar de toekomst staan. In een lage rente omgeving is pensioen duur, is sparen überhaupt duur. Dat is een gegeven. Met dat gegeven moeten we nu verder en moeten keuzes worden gemaakt tussen het te verwachten pensioen, de te betalen premie en het te lopen risico. Maar bovenal moeten we ons, gegeven de lage rente, voorbereiden op een duurzaam pensioenstelsel en niet al onze tijd en energie steken in behoud van het oude. Dat neemt niet weg dat ik heel goed begrijp dat de lage rente voor u erg vervelend uitpakt en dat het UFR-besluit onder deze extreme omstandigheden voor velen van u voelt als een extra voetangel op een toch al moeilijk begaanbaar pad. Ik begrijp heel goed dat het niet leuk is om als gevolg hiervan slecht nieuws te moeten brengen.»
Elderson wijst erop dat juist in moeilijke tijden het de sector zelf is het baken is waar de deelnemers op moeten koersen. En de mate waarin de pensioensector zelf in staat is om deelnemers door moeilijke tijden te loodsen, is bepalend voor de mate waarin zij het hele pensioenstelsel vertrouwen. Als er duurzame keuzes gemaakt worden en het eerlijke verhaal verteld wordt, dan komt dat het vertrouwen in hoge mate ten goede, daar is hij van overtuigd.
Frank Elderson naar de pensioensector toe: «Ik heb een heleboel dingen over u gezegd. Maar, zo heb ik het afgelopen jaar gemerkt, u zegt ook een heleboel dingen over ons. Dat we u teveel lastig vallen, dat we onze pijlen richten op de verkeerde risico’s, of dat we hoekig zijn in onze communicatie. In het belang van de balans tussen u en ons, doe ik daarom drie beloftes. Ten eerste dat wij er alles aan zullen doen om ervoor te zorgen dat u zich niet overvallen of overladen voelt door onze onderzoeksverzoeken. En dat we altijd duidelijk maken waarom wij die onderzoeken doen. Ten tweede dat wij er alles aan zullen doen u meer te betrekken bij de keuze van de onderwerpen van onze onderzoeken. Wij horen graag wat u denkt dat belangrijke thema’s zijn, zodat wij uw suggesties kunnen meenemen bij de bepaling van onze thema’s. U bent de sector, dus u weet wat er speelt. En ten derde dat wij er alles aan zullen doen om ervoor te zorgen dat wij op een aansprekender en consistentere manier met u gaan communiceren.»