Don’t look back in anger
Ieder jaar houdt wel zijn onaangename verrassing in petto maar wat 2020 voor ons te bieden had, sloeg iedereen met verstomming door ons een met een pandemie te confronteren, die in deze intensiteit in een eeuw niet meer was waargenomen. Het hallucinante aantal slachtoffers verwacht je in deze orde van grootte alleen tijdens oorlogsjaren. De vrees dat de gezondheidsinfrastructuur over onvoldoende capaciteit zou beschikken om het hoofd te bieden aan een epidemie van dergelijke omvang, bleek tot nu toe (nog) niet terecht maar de overheden zagen zich toch verplicht tot het nemen van verregaande maatregelen om de verdere verspreiding een halt toe te roepen en een implosie van de gezondheidszorg te voorkomen. Voor de eerste golf van de pandemie konden de opgelegde maatschappelijke restricties, met diepgravende impact op het economische en sociale leven, op het nodige maatschappelijke begrip rekenen. Bij de algemeen verwachte tweede golf, na de onvermijdelijke heropeningen van de scholen in september, bleek echter snel dat de reproductiecapaciteit van het virus zelfs nog was toegenomen, zodat er meer kritische bemerkingen op de overheidsaanpak kwamen.
De extreme sociale en economische kostprijs die de maatschappij bereid was te betalen, bleek slechts een relatief beperkte en hooguit tijdelijke impact te hebben gehad en hooguit nog een stabilisatie van de toestand als realistische doelstelling te hebben. Maar er rest de maatschappij momenteel geen andere keuze dan zich opnieuw bij een gedeeltelijke lockdown neer te leggen, ondanks het teleurstellende rapport dat deze maatregel kan voorleggen. Deze keer gebeurt dit echter wel met het perspectief dat in 2021 een breed verspreide vaccinatie kan plaatsvinden, die het nemen van dergelijke economisch en sociaal verstikkende verordeningen in een latere fase overbodig moet maken.
De uitbraak van COVID-19 werd bij aanvang door de experten nog weggezet als een nieuwe uitbraak van SARS. Vandaar dat de beurzen het nieuws van de virale infecties in China (en in beperkte mate reeds in Italië) negeerden en zich vooral verder liet voortdrijven door de historisch lage rentevoeten en de algemeen verwachte, sterke stijging van de bedrijfsresultaten. In maart werd echter de ware dimensie van deze ramp pas echt duidelijk, nadat Europa vanuit Noord-Italië volledig werd gecontamineerd en de ziekte razendsnel opgang maakte in Noord- en Zuid-Amerika.
De beurzen kenden daarom in maart een bijzonder scherpe terugval maar rechtten hun rug toen op het einde van deze catastrofale maand bleek dat wereldwijd alle overheden zich tot elke prijs bereid verklaarden (en toonden) om de zeer schadelijke economische en financiële gevolgen te bekampen. Zonder de minste terughoudendheid werden de ruimst denkbare budgetten uitgetrokken om de impact inzake de sterk oplopende werkloosheid, het dreigende aantal faillissementen en een implosie van de consumptie te vermijden, na de scherpste economische terugval sedert de Grote Depressie.
De financiering van deze schuldopbouw vormt momenteel nog geen issue. Dat zal het in een latere fase ongetwijfeld wel worden maar in volle oorlogstijd moet alles op alles gezet worden om de vijand te verslaan. Na de overwinning zien we wel hoe het overheidsdeficit terugbetaald kan worden. Daarenboven klaagden we al geruime tijd voor deze crisis uitbrak, over het manifeste gebrek aan overheidsinvesteringen die het gevolg waren van de opgelegde besparingspolitiek om de eurozone te vrijwaren van een nieuwe existentiële crisis. Aan dit euvel is tenminste verholpen …
Ook in de financiële sector, die dreigde met een gelijkaardig wantrouwen te worden geconfronteerd als in 2008, toen de kredietverliezen zich opstapelden, kon een nieuwe bankencrisis afgewend worden. In tegenstelling tot de talmende en gereserveerde houding die destijds de financiële crisis onnodig verder verdiepte, voorzien de huidige maatregelen nu immers in een ongelimiteerde liquiditeitstoevoer, gecombineerd met de toezegging van de Europese centrale bank om massaal bedrijfsobligaties op te kopen, indien dit nodig zou blijken. Een gelijkaardige ondersteunende houding kon worden teruggevonden in de VS, China, India en Japan, waar het beleid – kost wat kost – de economie zo snel mogelijk in een herstelfase wilde brengen en de financiële sector toeliet om vlot te blijven functioneren.
De beurzen reageerden zeer alert en recupereerden vanaf begin april snel van hun initiële verliezen. In de VS en China mochten in de zomermaanden zelfs recordniveaus worden opgetekend, die recent nog verder werden aangescherpt. Het succesrijke koersverloop van de Amerikaanse aandelenindices tussen maart en augustus is echter enigszins misleidend omdat de stijging in deze fase volledig toe te schrijven was aan de bijzonder sterke prestatie van een beperkt aantal bedrijven, meestal gesitueerd in de Amerikaanse technologiesector. De beurshausse van begin april tot eind augustus was in de VS toe te wijzen aan de stijging van slechts 5 aandelen (Apple, Amazon, Nvidia, Microsoft en Facebook), die instonden voor 100 % van de vooruitgang. De overige aandelen liepen er (gemiddeld) voor spek en bonen bij. Het betrof echter dermate grote koersstijgingen van bedrijven met een zeer belangrijk economisch en financieel gewicht, dat de Amerikaanse beursindices in hun geheel naar recordniveaus werden getild. Wie deze aandelen niet in portefeuille had, kon echter slechts in zeer beperkte mate genieten van de beurshausse. Dit verklaart ook de relatieve achterstand die de Europese aandelenindices aanvankelijk opliepen. Hun compositie bevat vanzelfsprekend deze grote technologiewaarden niet en Europa heeft een relatief groter gewicht in traditionele bankwaarden, die samen met de aandelen uit de energie- en vastgoedsector en de toeristische industrie tot de grootste verliezers behoorden.
In de afgelopen week zien we dan ook terug dat een meer realistische ingesteldheid de overhand krijgt waardoor deze sectorrotatie in belangrijke mate aan momentum verliest. Na de ontgoochelende cijfers over de ontwikkeling van de corona cijfers in Europa, de uitzichtloze Brexit onderhandelingen en – vooral – de alarmerende berichten uit het Verenigd Koninkrijk over een nieuwe besmettelijkere virusvariant, versnelde deze neerwaartse trend.
In het komende jaar vrezen we in de eerste maanden met een derde golf van COVID-19- besmettingen geconfronteerd te zullen worden, zodat de lockdown maatregelen slechts zeer geleidelijk versoepeld kunnen worden. Hierbij moet u echter blijven rekening met een verhoogde volatiliteit op de financiële markten. Af en toe kan er onverwacht slecht weer komen opzetten. Houd u in voorkomend geval gerust vast aan de takken van uw kerstboom.
Stefan Duchateau
