Corona vernieuwt de Maslowpiramide: bestaanszekerheid en sociale behoefte zijn de basis

Dit is mijn allereerste blog voor het Risk & Compliance Platform Europe en ik begin graag met de piramide van Maslow die iedereen wel kent. Eerst moeten we onze basisbehoeften bevredigen zoals eten en drinken. Daarna willen we bestaanszekerheid met een warm dak boven ons hoofd en een sociale omgeving waarin we ons prettig voelen. Allemaal fases die voorafgaan aan zelfontplooiing en geluk. De gedachte achter de piramide is dat voedsel het allerbelangrijkste is. Als we niet eten en drinken gaan we immers dood, van slapen op straat echter nog niet direct. Dit past bij het beeld van een zwerver die elke dag op zoek is naar eten en daarna onder een brug slaapt. Maar voor het gros van de mensen in onze moderne samenleving geldt deze piramide niet meer. Onze primaire fysieke behoeften worden immers vervult vanuit onze bestaanszekerheid. In de moderne wereld is de afhankelijkheid van het inkomen groot geworden. Alles draait om geld en is met geld te koop. En dat betekent dat als er geen geld meer is, we ook niet meer in staat zijn om ons leven op een andere manier in te richten zoals bijvoorbeeld een zelfvoorzienende kluizenaar die zijn eigen groente verbouwt. Daarmee zijn de fysieke behoeften direct gekoppeld aan onze bestaanszekerheid. Daarom vinden we het ook zo belangrijk dat bijna twee miljoen mensen in Nederland met behulp van de overheid hun baan behouden. Onze hele samenleving is afhankelijk geworden van geld. Veel mensen in onze steden hebben geen mogelijkheid om zelf hun eten te verbouwen. 

De voorspelling is dat er in Nederland zo’n 150.000 bedrijven volgend jaar failliet zullen gaan. In Amerika zijn er dit jaar in één maand tijd zo’n 30 miljoen werklozen bij gekomen. Deze groepen hebben geen bestaanszekerheid meer. Ze zijn aangewezen op de voedselbank, worden mogelijk uit huis geplaatst en verliezen in de VS hun zorgverzekering. Voor hen een enorm probleem dus om overeind te kunnen blijven staan in onze moderne samenleving.

Zwervers geven vaak, ondanks hun gebrek aan bestaanszekerheid, wel invulling aan hun sociale behoefte. Ze zoeken elkaar op. Ook in deze coronatijd merken we dat de behoefte aan sociaal contact een belangrijke factor is die gemist wordt. Zwervers geven vaak wel invulling aan hun sociale behoefte, zonder dat zij beschikken over bestaanszekerheid. En in tijden van crisis, wat is dan belangrijker? Dat we onze naasten hebben, of de zekerheid van een maandelijks inkomen?

Als we door onze Westerse bril kijken naar hoe we in onze moderne samenleving leven en naar de afhankelijkheid van ons maandelijkse inkomen, dan is bestaanszekerheid ondertussen het belangrijkste fundament geworden. Met bestaanszekerheid verschaffen we ons toegang tot eten, een dak boven ons hoofd en moderne communicatiemiddelen zoals een mobiele telefoon en internet.

Twijfelachtig is ook of de sociale behoefte boven de bestaanszekerheid staat. Ik zou eerder geneigd zijn te zeggen dat de moderne piramide van Maslow twee pijlers heeft: bestaanszekerheid en sociale behoefte. Die beide staan wat mij betreft naast elkaar. Want je kunt niet leven zonder geld en ook niet zonder liefde en sociaal contact.

Geert Haisma