Brief aan de informateur Edith Schippers

Op 3 mei 2017 is de brief namens de groep initiatiefnemers rond Kenny van Ierlant verstuurd naar informateur Edith Schippers over waardecreatie voor de overheid middels digitalisering. Het probleem is dat de overheid nu naar schatting per jaar zo’n 10 miljard euro besteed aan IT, waarbij negentig procent wordt uitgegeven aan het onderhouden van bestaande, verouderde systemen. De digitale deuren van de overheid dreigen wagenwijd open te liggen, waarbij kritieke informatie voor het oprapen ligt. Vandaar deze brief, waarvan wij als Risk & Compliance Platform Europe de primeur hebben en die u hieronder integraal kunt lezen.
 

---

 
Aan de informateur, mevr. drs. E.I. Schippers
p/a Tweede Kamer der Staten-Generaal
Postbus 20018
2500 EA DEN HAAG
 
Betreft: hoogwaardige digitalisering van Nederland levert miljarden euro’s per jaar op
Geachte mevrouw Schippers,
Digitalisering heeft de grootste impact op onze samenleving in jaren. De Koninklijke Nederlandse Vereniging van lnformatieprofessionals (KNVI) en een brede groep digitaliseringsspecialisten ziet met lede ogen aan hoe de kosten voor instandhouding van verouderde IT bij de overheid de pan uit rijzen, terwijl digitalisering van de overheid nog nauwelijks wordt opgepakt. Daar laat de overheid gouden kansen liggen. De ondertekenaars van deze brief onderschrijven de analyse van de ambtelijke Studiegroep Informatiesamenleving en Overheid onder leiding van de heer Van Zwol en roepen de onderhandelaars op nu te kiezen voor een stevige digitaliseringsagenda. We vragen daarbij juist niet om extra budget, _maar presenteren een plan dat zichzelf terugverdient en daar bovenop zo’n 28 miljard per jaar oplevert door waardecreatie middels digitalisering.
De voordelen van een radicale keuze voor digitalisering:

1. Het vergroot de service aan burgers en bedrijven;
2.  Brengt de uitgaven voor de overheid sterk omlaag en
3. Vergemakkelijkt hervormingen (decentralisaties, belastingstelsel) vergaand.

Huidig probleem
De overheid besteedt nu naar schatting zo’n 10 miljard euro per jaar aan IT. Maar liefst 90% van deze kosten wordt uitgegeven aan het onderhouden van bestaande, verouderde systemen. Er wordt vrijwel geen geld/ energie gestoken in digitalisering, terwijl juist deze voor een ongekend grote impact op onze samenleving zorgt. Bij ongewijzigd beleid zullen de kosten voor IT dramatisch verder stijgen, en zal de overheid grote schade oplopen op de volgende terreinen:

• Cybersecurity: de overheid zal nauwelijks in staat zijn cyberaanvallen tegen te gaan. Kritische systemen gaan massaal down;
• Bedrijfseconomische schade: een steeds groter budget gaat naar onderhoud, niet naar waarde­creatie. Daardoor is steeds meer menskracht nodig voor beheer van slechtere IT;
• Decentralisaties: deze zijn informatie-intensief, lagere overheden kunnen onder gelijkblijvende omstandigheden de kosten hiervoor niet meer aan;
• Het vertrouwen van de Nederlander in de overheid daalt;
• Een grote hoeveelheid aan alternatieve digitale systemen zal worden ontwikkeld, waar de overheid geen grip op heeft, maar wel afhankelijk van wordt.
• Nederland zal internationaal steeds verder gaan achterlopen op concurrerende landen, zowel qua dienstverlening aan inwoners als ook aan kosten van de overheid per inwoner.

Hiermee staan de digitale deuren van de overheid wagenwijd open en ligt kritieke informatie voor het grijpen.
Oplossing: van houtje-touwtje IT naar een daadwerkelijk digitale overheid
Het huidige publieke IT-systeem is zeer complex door versnipperde bevoegdheden en verantwoordelijkheden en een heel zware druk van bestaande, verouderde systemen (legacy). Dit dient doorbroken te worden.
Hiervoor zijn ingrijpende veranderingen nodig: het vereist een radicale businesstransformatie, met daaraan gekoppeld een IT-transitie. De centrale overheid dient daarbij op ministerieel niveau de leiding te nemen, als zij vasthoudt aan decentrale governance gaat de hele transformatie naar de digitale overheid niet vliegen. De volgende maatregelen zijn essentieel:
Governance

• Maak één bewindspersoon politiek eindverantwoordelijk voor digitalisering en bedrijfsvoering. Hiervoor zijn mandaat en doorzettingsmacht nodig, tot op decentraal niveau;
• Laat deze bewindspersoon ondersteunen door een daadwerkelijk onafhankelijke groep adviseurs. Dus geen leveranciers en andere belanghebbenden;
• Zorg dat de IP rechten van de data bij de centrale overheid komen te liggen, zodat versnippering van data wordt tegengegaan. Door slim inzetten van big data kan de overheid nieuwe diensten creëren en naar schatting 28 miljard per jaar aan waardecreatie genereren;
• Stop de afhankelijkheid van een paar ‘preferred suppliers’, pas de aanbestedingsregels zodanig aan dat het gevaar van afhankelijkheid van leveranciers wordt tegengegaan. Professionaliseer de inkoop;
• Draag zorg voor strakke regievoering (planning, budget, deliverables … ) over de transitie en regelmatige rapportage hierover aan de Tweede Kamer;
• Stel een regiegroep aan die waakt voor het nodeloos optuigen van allerlei extra functionaliteiten binnen het publieke systeem.

Inhoud
De transitie van IT naar digitaal vereist een ingrijpende businesstransformatie.

• Stop met de tijdrovende en geldverslindende bouw van eigen systemen;
• Ga van een legacy based complex IT systeem naar een simpele cloudbased oplossing (fig. 1 van de bijlage). Maak daarbij gebruik van- en sluit aan op universele, gestandaardiseerde en industriële platformen;
• Organiseer de opslag en het gebruik van big data op centraal niveau, zodat de overheid ze kan inzetten voor waardecreatie via digitale diensten;
• Maak een einde aan de versnipperde opslag van (dezelfde) gegevens en daarmee aan een veelvuldig uitwisselen van gegevens door diverse overheidsinstanties. Model Data Lake!;
• Maak een businesscase voor deze transitie: de kosten voor digitalisering kunnen met een factor 6-8 omlaag. Waardecreatie voor burgers en bedrijven, security voor alle data en state of the art technologie zorgen er mede voor dat de transitie zichzelf financiert (fig. 2 van de bijlage).

Resultaten

• De service van de overheid gaat omhoog en daarmee ook het vertrouwen van de burger;
• Voor overheden en instanties in de publieke sector wordt heel duidelijk op welke wijze welke gegevens (big data) kunnen en mogen worden opgeslagen, gekoppeld, ontsloten en benut;
• Internationaal kan Nederland voorop gaan lopen in haar dienstverleningsniveau aan inwoners en bedrijven;
• De security en privacy voor alle data is centraal geregeld. Gebruik de Data Analyse mogelijkheden en Centraal Data Management voor Fraude bestrijding;
• Door middel van centraal aanwezige big data kunnen nieuwe diensten en heffingen worden georganiseerd en geïmplementeerd. Daarmee vormt het nieuwe publieke IT systeem (public grid) een goede basis voor bijvoorbeeld de hervorming van het belastingstelsel;
• Het ondersteunt en versnelt de implementatie van decentralisaties;
• Het vermindert dramatisch de kosten voor de gezondheidszorg, terwijl de kwaliteit omhoog gaat;
• Het heeft positieve effecten op energievoorziening, onderwijs, kadaster, handel. .. ;
• Er komt geld vrij voor andere overheidsinvesteringen;
• Een groot deel van het huidige tijdrovende en dure aanbestedingscircus wordt overbodig;
• Hoe sneller de aansluiting op het public grîd wordt gerealiseerd, hoe eerder de overheid kan beginnen met het terugverdienen.

Uiteraard zijn wij gaarne bereid verdere toelichting te geven, indien dit gewenst is.
Met vriendelijke groet,
 

 
 
 
 
 
Ken van lerlant
Digital Thought Leader KNVI
 

---

 
Bijlage
Figuur1

 
Figuur2

Initiatiefnemers / ondersteuners:
* Kenny van lerlant, Digital Thought Leader, KNVI
* Michel Klompmaker, Managing Director Risk & Compliance Platform Europe
* Pieter Klop, Partner bij Public Values
* Bakir Lashkari, Senior Governance, Risk and Compliance Consultant, FIM B.V.
* Ingrid de Caluwé, voormalig Kamerlid VVD en woordvoerder ICT
* Caroline van Weert, Public Values
* Wouter A. Swolfs, Strategist, White Rabbit Strategy
* Ron J.J. Brummans RA, Auditing & Consulting Services
* Peter H.L.M. Heesakkers, Welten adviesbureau
* Carel W.C. Salters, Financial Advisor, A Casa
* Chris Juta, Partner YX Company
* Berend Jansen, Partner YX Company
* Gijs van Loef
* Wiepke van Erp Taalman Kip
* Lacko Darazsdi
* Ad van der Heijden
* Harry ter Braak
* Paul van Duinkerken
* Tony de Bree
* Jurian Kaptein
* Rykele Betten