Aedes, de overkoepelende organisatie van woningcorporaties maakt zich zorgen over haar huurders die in armoede leven en met schulden kampen. Aedes vraagt de aandacht van de politiek en dringt aan op concrete maatregelen om een menswaardig bestaan te kunnen leiden en hulp om de effecten van oplopende energieprijzen en algehele inflatie het hoofd te bieden. Aedes dringt aan op meer structurele maatregelen. Volgens Aedes verdient het aanbeveling om initiatieven zoals de Voorzieningenwijzer sneller in alle gemeenten vorm te geven. Sinds 2015 hebben de gezamenlijke woningcorporaties en huurders afspraken gemaakt via Sociaal Huurakkoorden om de huurontwikkeling te matigen en zodoende een bijdrage te leveren aan de betaalbaarheid van het wonen voor mensen met een lager inkomen. Daarnaast signaleren corporaties in een vroegtijdig stadium of huishoudens in betalingsproblemen komen en bieden zelf of via schuldhulpverlening oplossingen om deze problemen te verkleinen of te verhelpen.
Zo is tijdens de eerste maanden van de coronacrisis coulance geboden door eventuele incasso te pauzeren en ruimere betalingsregelingen toe te staan en huurkorting te bieden. Huisuitzettingen worden daarbij tot een minimum beperkt, omdat dit voor alle betrokkenen ongewenst is en bovendien leidt tot hoge maatschappelijke kosten. Daarnaast worden huurders die relatief duur wonen (in casu een lager inkomen hebben in verhouding tot de huurprijs die zij moeten betalen) via huurverlaging en/of huurbevriezing geholpen of wordt gekeken naar een meer passende woning qua omvang en huurprijs.
Betaalbaar wonen is vooral een inkomensprobleem
Uit recente onderzoeken van onder meer het Nibud blijkt dat betaalrisico’s niet zo zeer worden veroorzaakt door te hoge huurprijzen, maar veelal door te lage inkomens. We zijn blij dat het kabinet dat onderschrijft. Het kabinetsvoornemen om het minimumloon en de uitkeringen aan de onderkant op te trekken draagt daarmee bij aan het wegnemen van deze betaalrisico’s. Uit onderzoek van TNO van september 2021 bleek dat driekwart van de meer dan een half miljoen huishoudens met energiearmoede, in corporatiewoningen wonen. Zij zijn gemiddeld tussen 13 en 20% van hun inkomen kwijt aan energielasten, tegenover gemiddeld 5% voor overige huishoudens. Bijna de helft woont in een slecht of matig geïsoleerde woning.
Het probleem van energiearmoede concentreert zich bij huishoudens in corporatiewoningen, deels doordat deze woningen een lage energetische kwaliteit hebben, maar logischerwijs vooral doordat woningcorporaties huishoudens huisvesten met een laag inkomen. In de door corporaties onderschreven Actieagenda Wonen is de ambitie opgenomen om de gebouwde omgeving en met name woningen met slechte energielabels (E, F en G) sneller te verduurzamen en de beoogde energietransitie te realiseren. Dit vraagt desondanks veel tijd en geld, terwijl op dit moment de energieprijzen enorm stijgen en mensen met een laag inkomen met name hierdoor enorm worden geraakt.
Woningcorporaties maken zich grote zorgen over de financiële effecten voor deze huishoudens, maar ook voor gevolgen voor de gezondheid en sociale effecten. Het risico op (verdergaande) armoede en oplopende schulden is enorm. Acute en specifieke inkomensondersteuning is in onze ogen noodzakelijk. Dat geldt overigens ook voor mensen met lage inkomens die in particuliere huurwoningen of koopwoningen wonen.
Aedes ziet een toenemend risico op armoede en schulden op korte termijn. De hoge inflatie (Zie de voorspelling van bijna 7 procent inflatie voor Nederland dit jaar van Klaas Knot) en met name de explosief stijgende energieprijzen zullen vooral effect hebben bij huishoudens met een lager inkomen. Dit leidt voor deze huishoudens tot meer onzekerheid en stress. Woningcorporaties bieden binnen hun mogelijkheden maatwerk voor deze huishoudens, ook soms in financiële zin, maar zien ook dat vooral sprake is van een structureel inkomensprobleem. Zeker nu de energieprijzen enorm stijgen en veel huishoudens aanvullend te maken krijgen met energiearmoede. Dit vraagt in onze ogen op korte termijn gerichte inkomensondersteuning, vooral voor huishoudens met een lager inkomen. Er is namelijk, zoals eerder verwoord, geen relativering voor mensen die leven in armoede en met schulden.
Landelijke Armoedecoalitie
Ook de Landelijke Armoedecoalitie pleit voor een structurele reparatie van de koopkracht van de minima en zij wendde zich ook recentelijk tot de Tweede Kamer der Staten-Generaal ter attentie van de vaste Kamercommissie van SZW. De Landelijke Armoedecoalitie is een netwerk van landelijke partijen die zich vinden in het gezamenlijke doel om armoede en schulden aan te pakken. Aangesloten zijn: Aedes, ATD Vierde Wereld, Alliantie Vrijwillige Schuldhulpverlening, Burgerkracht De Pijler, CNV, FNV, Gemeente Utrecht, Horus, Ieder(in), Landelijke Cliëntenraad, Sociaal Werk Nederland, Sociale Alliantie, SUN Nederland, Valente, Werkplaats COMO, Woonbond, Armoedecoalitie Utrecht. De kenniscentra Movisie, Nibud en NVVK ondersteunen de Armoedecoalitie inhoudelijk met kennis over wat werkt bij een effectieve aanpak van armoede en schulden. De coalitie streeft onder naar het versterken van de sociale leefomgeving van mensen in armoede,
wijkopbouw en het vinden van de eigen kracht, bijvoorbeeld door meer sociaal werkers en vrijwilligers in te zetten. Daarnaast voorlichting en ondersteuning aan mensen in een kwetsbare situatie – ook als het gaat om verduurzaming van woningen – zoals mensen die laaggeletterd zijn, een (lichte) verstandelijke beperking hebben, in de maatschappelijke opvang zitten, in begeleid en beschermd wonen. Veruit het grootste deel van mensen die te kampen hebben met energiearmoede (87%), is huurder. Anderzijds moet er vaart gemaakt worden met duurzaamheid en isolatie.
