Accountancysector kwetsbaar?

De Autoriteit Financiële Markten (AFM) heeft een verkenning gedaan naar kwetsbaarheden in de structuur van de accountancysector. De toezichthouder wil bijdragen aan het debat over duurzame en consistente kwaliteit van wettelijke accountantscontroles, dat ook internationaal speelt. De Nederlandse minister van Financiën stelt, mede naar aanleiding van dit rapport, de Commissie Toekomst Accountancysector in. Deze commissie adviseert over welke aanpassingen gewenst zijn om de kwaliteit van wettelijke accountantscontroles duurzaam te borgen, in aanvulling op de huidige verbeterinspanningen. Kwetsbaarheden in de structuur van de accountancysector kunnen ontstaan door: een imperfecte werking van vraag en aanbod, schadelijke prikkels in het verdienmodel, het partnermodel en het bedrijfsmodel van accountantsorganisaties. 
Het rapport ‘Kwetsbaarheden in de structuur van de accountancysector’, dat de AFM vandaag publiceert, concludeert dat vooral in de vraagzijde van de markt, het verdienmodel en het bedrijfsmodel aspecten zitten, die de kwaliteit van wettelijke controles negatief kunnen beïnvloeden.
Het rapport verkent een aantal mogelijke structurele wijzigingen in de inrichting van de sector, om bij te dragen aan een consistent goede kwaliteit van wettelijke accountantscontroles. Het rapport laat vooralsnog open of structurele versterking kan worden ingepast in de huidige inrichting van de sector of een meer fundamentele aanpassing vergt. Het rapport is tot stand gekomen op basis van een brede studie aan wetenschappelijke literatuur en gesprekken met (inter)nationale stakeholders.
Adviescommissie
De minister van Financiën stelt een adviescommissie in om het gesprek te voeren over de mogelijke toekomstige inrichting van de accountancysector. Het doel is te komen tot een onderbouwde en gedragen visie over de wenselijkheid en haalbaarheid van verbetermaatregelen en alternatieve modellen. De Commissie Toekomst Accountancysector adviseert over welke aanpassingen gewenst zijn, onder meer in de structuur, om de kwaliteit van wettelijke accountantscontroles duurzaam te borgen.
AFM bestuurder Gerben Everts geeft hierbij aan: «De accountancysector ondergaat de afgelopen jaren een aantal noodzakelijke hervormingen en zet verbeterstappen. Om echt toekomstbestendig te worden, is verder onderzoek ‎nodig naar de onderliggende kwetsbaarheden in de structuur van de sector. Het is belangrijk om het debat hierover op een constructieve en goed onderbouwde manier te kunnen voeren. Met ons rapport willen we hieraan bijdragen».
Het doorvoeren van veranderingen bij OOB-accountantsorganisaties om de kwaliteit van hun controles te verbeteren, gaat te langzaam, blijkt uit onderzoek van de AFM uit 2017. Er zijn verschillen in de verandersnelheid. Ook het rapport ‘Doorpakken!’ van de Monitoring Commissie Accountancy (MCA), roept de sector op meer vaart te maken met het veranderproces en meer aandacht te geven aan de dieperliggende oorzaken van het probleem. Internationaal is dit beeld eveneens zichtbaar uit onderzoek van IFIAR, de wereldwijde overkoepelende organisatie van onafhankelijke toezichthouders op de accountancysector. Dat roept de vraag op of er mogelijk meer dieperliggende oorzaken zijn die de borging van duurzame en consistente kwaliteit in de weg staan.
De AFM maakt zich vanuit haar rol als toezichthouder sterk voor het duurzaam verhogen van de kwaliteit van wettelijke controles van de jaarrekening door de accountancysector. Het is belangrijk voor bijvoorbeeld beleggers, banken en leveranciers dat informatie over de financiële prestaties van ondernemingen juist, volledig en getrouw is. Onbetrouwbare cijfers en onvoldoende kwaliteit van wettelijke controles kunnen leiden tot verkeerde investeringsbeslissingen, die uiteindelijk banen, spaargeld en pensioenen op het spel kunnen zetten‎.