Jacques Jetten
Pinokkio is zoals bekend de houten hoofdpersoon in een sprookje van de Italiaanse schrijver Collodi uit 1883. Ofschoon het oorspronkelijk voor kinderen was geschreven, werd het ook populair voor volwassenen. Pinokkio maakt, als gevolg van zijn domheden de meest vervelende dingen mee en wordt zelfs een keer opgehangen, maar omdat een houten pop niet kan stikken, overleeft hij dat. Het meest herkenbare van het verhaal is dat zijn neus groeit als hij liegt. Nog steeds zegt men over een leugenaar, dat hij een lange neus krijgt. Eén van de bekendste leugenaars als we het over politici in Nederland hebben is minister Halbe Zijlstra, die in februari 2018 moest opstappen, omdat nadat hij had gelogen over zijn aanwezigheid bij een bijeenkomst in de datsja van de Russische president Vladimir Poetin. Sindsdien wordt hij in cartoons afgebeeld met een lange neus. Er is nu een variant op dit sprookje opgedoken. Het heet Pinokia en het gaat over een minister-president die in 2022 nog werkt met een mobiele telefoon van het merk Nokia, type 301.
Minister-president Mark Rutte heeft jarenlang elke dag sms- berichten uit zijn telefoon, merk Nokia 301 telefoon gewist. Het toestel had volgens de landsadvocaat zeer beperkte capaciteit en er zou slechts ruimte zijn voor zo’n twintig berichten, waardoor de inbox noodgedwongen dagelijks door Rutte moest worden geleegd. Maar de landsadvocaat loog, want volgens technici was de capaciteit veel groter. Overigens, nergens wordt vaker gelogen dan in de rechtszaal. Rutte stuurde alleen berichten door die van belang waren voor de bestuurlijke besluitvorming naar zijn ambtenarij om ze te bewaren, maar op het departement was voor archivering weinig animo. Als de berichten te lang waren, las Mark ze als een voorleesmoeder voor aan een ambtenaar. Het bericht over die verdwenen sms-jes veroorzaakte begrijpelijkerwijs veel commotie in de Tweede Kamer, omdat Rutte faliekant in strijd met de Archiefwet handelde. Oppositiepartijen gingen zelfs zo ver, dat dat ze beweerden dat de premier dit met opzet deed om controle door de Kamer te kunnen ontlopen. In plaats van het boetekleed aan te trekken, ontstak de minister-president in woede over het wantrouwen en de voortdurende aanvallen op zijn integriteit. Er ontstond een heel onaangenaam moment in het debat. De zoveelste rel was geboren en die leidde tot een motie van wantrouwen. Deze werd door een derde van de Kamer gesteund en nu is het wachten op de volgende kwestie.
De geur van leugens
De geur van leugens hangt al geruime tijd rond in het landsbestuur. Er lopen daar teveel mensen met lange neuzen rond. Het Duitse gezegde “Am Nase des Mannes kennt man sein Johannes” is echter niet van toepassing, want dan zouden ze wel wat anders te doen hebben. Eerder denk ik aan het slappe geneuzel en de houterige domheden van de sprookjes pop Pinokkio die de vervelendste dingen meemaakt. Je krijgt hem niet weg, ophangen gaat niet en je blijft ermee opgescheept tot het eeuwfeest van de heilige Juttemis. In een patroon van leugenachtigheid en de misplaatste joligheid die soms doet denken aan de luidruchtigheid van een voetbalkantine, bevinden wij ons thans in de ontkennende fase van het kabinet Rutte IV, terwijl de waarheid zich ergens bevindt tussen de datsja van Poetin en de rokende puinhopen van Marioepol. Het vertrouwen in de Haagse bestuurders is te paard weggevlucht en de beloofde nieuwe bestuursstijl is verzand in de aftandse werking van een verouderde Nokia. Zeg maar een wassen neus.
Schoon schip maken lijkt mij de beste oplossing. Elke bestuurder zou na maximaal acht jaar een welgemeende handdruk ten afscheid moeten krijgen. Daarna twee jaar verplicht vrijwilligerswerk doen in Ter Apel met behoud van wachtgeld. Dan kan men weer neerdalen tot de werkelijkheid van alle dag waar leugens niet langer regeren. Waar men van een koude kermis thuiskomt en soms met een gepleisterde bloedneus. Want de Groningers zijn na alle aardbevingen de bestuurlijke leugens kotsbeu. Over de kindertoeslagouders nog maar niet gesproken.
De auteur Jacques Jetten is jurist.
