Recentelijk is het jaarverslag 2021 van het Huis voor Klokkenluiders verschenen. Hoogst actueel is het thema integriteit op de werkvloer. Het Huis voor Klokkenluiders ontving vorig jaar 208 nieuwe verzoeken om advies, waarvan in ten minste elf gevallen een werkgerelateerde misstand vermoed werd. Veel werknemers die intern een misstand melden ondervinden een benadeling door hun werkgever als gevolg van die melding, iets wat wettelijk verboden is. Denk daarbij aan het isoleren, overplaatsen, contractbeëindiging en soms slepende procedures of ontslag. We staan even stil bij dit jaarverslag.
Wilbert Tomessen, voorzitter van het Huis voor Klokkenluiders meldt het volgende in zijn voorwoord: «Ons beeld is dat bedrijven en organisaties nog onvoldoende investeren in een goed functionerend en gedragen integriteitsbeleid. Dat zien we ook in ons advies- en preventiewerk, en het voert de boventoon in de verkenningsstudies die het Huis doet naar integriteitsbeleid binnen organisaties. We staan als samenleving op een kruispunt als het gaat om wetgeving die de bescherming van melders structureel verbetert. In juni 2021 werd het wetsvoorstel Wet bescherming klokkenluiders ingediend. Op basis van de in 2019 gepubliceerde Europese klokkenluidersrichtlijn moet dit leiden tot betere wetgeving. Optimale bescherming van en steun voor melders zijn hierbij het uitgangspunt, hun positie dient ruimhartig te worden erkend – een sterk Huis hoort daar ook bij. Als we van werknemers verwachten dat ze het goede doen door het foute te melden, dan mogen we ze als samenleving niet in de kou laten staan áls ze dat ook daadwerkelijk doen. Daar blijft het Huis voor Klokkenluiders zich voor inzetten.»
Vijf jaar Huis voor Klokkenluiders
Het Huis voor Klokkenluiders bestond in 2021 vijf jaar. In de afgelopen vijf jaren groeide het Huis uit tot een herkenbare organisatie die melders van misstanden bijstaat met advies en waar nodig diepgaand onderzoek doet. Ook bevordert het Huis de integriteit binnen Nederlandse werkrelaties door bij te dragen aan het voorkomen, signaleren en oppakken van misstanden. Om het werk beter te kunnen uitvoeren, heeft het Huis zich in 2021 verder ontwikkeld op vier thema’s. Deze vloeien voort uit de toekomstvisie die in 2020 gepubliceerd is. Daarbij ligt de focus steeds meer op preventie en op maatwerk. Oftewel: voorkómen dat misstanden op het werk ontstaan of dat melders worden benadeeld. Tegelijk wordt ingezet op een belangrijke voorwaarde, te weten een betere wetgeving die werknemers beschermt en de integriteit van organisaties vergroot. De rol van het Huis kan pas echt goed opgepakt worden als het Huis een centrale en zichtbare positie heeft in het integriteitslandschap.
Preventie en maatwerk zijn de focus
Het Huis zet steeds meer in op maatwerk en dit leidde er vorig jaar onder meer toe dat het Huis in de adviesfase in overleg met de melder sneller intervenieerde als een melding kwam die niet of niet goed werd opgevolgd. Of als de melder benadeeld dreigde te worden. Daarbij werd soms ook een sneller resultaat behaald door in overleg met de werkgever afspraken te maken over de opvolging van zo’n melding. Maatwerk biedt het Huis ook door in te zetten op betere psychosociale ondersteuning van melders. Langdurige stress kan namelijk nadelige effecten hebben op werk, inkomen en gezinsleven. In 2021 werden door het Huis verkennende gesprekken gevoerd met een aantal hulpinstellingen om hier een duurzame voorziening in te treffen. Tijdens de onderzoeksfase is er ook ruimte voor aanvullend maatwerk, vooral in de vorm van alternatieve trajecten. Bijvoorbeeld als onderzoek naar een inmiddels opgeloste misstand niet leidt tot toenadering tussen de meldende werknemer en de werkgever. In overleg met beide partijen kan het Huis dan begeleiding bieden bij het opstarten van bemiddelingstrajecten. In het advies- en onderzoekswerk wordt steeds meer maatwerk toegepast. Daarnaast ligt er voor wat betreft het Huis een toenemend accent op preventie: voorkomen dat misstanden op het werk ontstaan.
Integriteit kan problemen voorkomen
Een sterke integriteit binnen organisaties kan veel problemen voorkomen. Het Huis bevordert dit onder meer door verkenningsstudies te doen naar integriteitsbeleid en door werkgevers te voorzien van praktische handreikingen. Zo onderzocht het Huis in 2021 de positie van de integriteitsprofessional binnen organisaties en in juli 2021 werd de IntegriteitsWijzer gelanceerd, een online tool die organisaties laagdrempelig inzicht biedt in hun integriteitsbeleid.
Bron: Jaarverslag Huis voor Klokkenluiders
Foto: Wilbert Tomessen, voorzitter Huis voor Klokkenluiders
