Naar Afrika: kansen en bedreigingen

Frank van den Nieuwenhuijzen
“Het Afrikaanse continent biedt volop kansen, maar is wel betekent wel een behoorlijk complex investeringslandschap.” Andrew Sekandi is senior director bij Kroll, een van de grootste business investigators ter wereld. Zijn lunchworkshop getiteld ‘Risk & Compliance Trends in Africa’ draaide om de inschatting van het investeringsrisico bij een lucratieve olie- en gasdeal.
 

Kroll houdt zich bezig met vier takken van risico-analyse: recherche, informatiebeveiliging, compliance en persoonlijke veiligheid. “Met onze risk- en intelligence-analyses helpen we (Nederlandse) bedrijven om hun Afrikaanse investeringen uit te breiden of om überhaupt de stap te zetten naar dit continent.” Dat dit geen over-één-nacht-ijs-afweging is, blijkt uit het vervolg van deze ambitieuze workshop.
Cultuur
In zijn inleiding geeft Sekandi ̶ jurist, afkomstig uit Namibië ̶ een algemeen beeld van de cultuur waarmee een (potentiële) investeerder zoal mee te maken kan krijgen. Het betreft een kleurrijk pallet, boordevol kansen en bedreigingen. “Afrika is complex, om meerdere redenen. Zo is de betrouwbaarheid van de publieke sector nog vaak gebaseerd op karakter. Persoonlijkheden wegen zwaarder dan instituten.” Sekandi noemt dat de Liberation Hangover: veel van de contemporaine machthebbers zijn opgegroeid in non-democratische verhoudingen. “Overigens is er wel sprake van steeds meer controle. Bijvoorbeeld door de groei van de anti-corruptiewetgeving.”
Verder zien we een stuk minder continuïteit in bestuur en regelgeving. Zo kan de bedrijfsvoering van de ene op de andere dag worden bedreigd door een excessieve belastingverhoging. “In de kern gaat het om licenties, betrouwbare contracten met leveranciers en het garanderen van voldoende lokale steun.”  Sekandi spreekt de verwachting uit dat multinationals op termijn samen zullen optrekken om problemen tegen te gaan. “Voor zulke actiegroepen moet de overheid  ̶   tot op het hoogste niveau  ̶  wel gevoelig zijn.”
Veilig zakendoen in Zamunda
Hierna volgde een interactieve opdracht, waarin de deelnemers groepsgewijs een casus onderzochten. Elk groepje kruipt in de huid van een directeur Risk & Compliance van een grote investeerder die voor het eerst naar Afrika wil met een budget van 120 miljoen dollar. In de fictieve ‘Republic of Zamunda’ ligt een mooie olie- en gasdeal voor het oprapen met het lokale bedrijf ZamOil Ltd. Zamunda is echter verre van paradijselijk: er heerst armoede, er zijn etnisch-religieuze conflicten en de politieke stabiliteit is wankel. In de ‘Transparency Ranking’ bezet het land de 144ste plaats (van de 178).
Op basis van de nodige input beantwoorden de deelnemers in korte tijd een reeks concrete vragen. Via een country risk assessment komt het tot een advies over het veilig inrichten van de deal, met zo min mogelijk risico. Hieronder enkele quotes uit dit even levendige als uitdagende rollenspel.
Ronde 1
“We moeten snel meer te weten komen over de cultuur in Zamunda. Met welke mentaliteit heb je te maken? Voor ons is het in eerste instantie meer een culturele kwestie dan een commerciële of juridische.”
“Wij willen graag informatie ophalen bij Westerse partijen die al ervaring hebben opgedaan in Zamunda. Vooral de informele situatie willen we beter leren kennen. Een analyse op papier volstaat niet voor een grondige afweging.”
Ronde 2
“Het is lastig om zekerheden te krijgen. Daarom is het raadzaam om samenwerking te zoeken met grote partijen, zoals de Deutsche Investitions- und Entwicklungsgesellschaft (DEG). Zo’n conglomeraat kan de risico’s niet alleen spreiden, maar komt ook met expertise en legt meer gewicht in de schaal bij de (lokale) overheid. Uiteraard moet de investering gefaseerd plaatsvinden. Wanneer je met het hele bedrag ineens komt, is het weg.”
Andrew Sekandi: “Een prima aanpak. Eén van de sleutelvragen is hier: Wat wordt de aard van de deal? Je kunt zeggen: laat ZamOil de risico’s maar dragen; wij geven alleen geld (de zogenaamde arms-length approach). Maar in dat geval heb je weinig controlemogelijkheden. Een joint venture biedt je daarentegen alle kans om te monitoren. Met de consequentie: als het misgaat, zit je er veel dieper in.”
Ronde 3
“Het heeft er alle schijn van dat vroeg of laat (voormalige) regeringsfunctionarissen omgekocht gaan worden. Omdat je moet voldoen aan de Foreign Corrupt Practices Act heb je dan al meteen een probleem.”
“ZamOil, de beoogde partner, lijkt corrupt. Misschien is het beter om te zoeken naar een andere partij of wellicht direct in zee te gaan met de State Oil Company.”
Sekandi: “It looks like I’m in a room with some very risk aversed compliance people here. Maar het maakt uiteraard verschil of je met business-mensen of compliance-mensen naar zo’n zaak kijkt.”
Kroll maakte een eigen analyse van deze interessante casus die gebaseerd was op een echt onderzoek door Kroll uitgevoerd,  waarbij alle concrete vragen nauwgezet worden beantwoord. Enkele conclusies daaruit: ga niet uit van strategieën die elders hun nut hebben bewezen en leun niet te sterk op generiek ‘country risk advice’. Verder: neem niet automatisch aan dat je niet zonder lokale partner kunt en ‘demonstrate the commercial advantage of your risk and compliance assessment’.
Deze lunchworkshop in het kader van het Risk & Compliance Congres 2015 werd gemodereerd door Dr. Tony de Bree MBA.