Voorzichtig optimisme
De natuur herinnerde ons met harde hand aan haar fundamentele wetten maar voorziet ook in een helingsproces. Ook het virus zal uiteindelijk moeten gehoorzamen en zich plooien naar de regels van de statistiek. We hebben er bij herhaling op gewezen dat er (voorlopig) voldoende stimulerende maatregelen zijn genomen om in de tweede helft van 2020 een krachtig economisch herstel te realiseren. Het herstel van de financiële markten kan zich geleidelijk doorzetten onder de strikte voorwaarde dat de statistische patronen die in China werden waargenomen zich doorzetten in Italië (en Spanje) en zich zo laten vertalen in een verwachte gelijkaardige trend in de VS. In het zuiden van Europa zou rond deze tijd de epidemie over haar hoogtepunt heen moeten zijn, zodat ook in de VS, ondanks de huidige macabere cijfers, het einde van de tunnel in zicht komt vanaf de laatste week van april. Vandaar het grote belang dat we hechtten aan het accuraat modeleren van de ontwikkeling van het virus. De verhoopte ommekeer in de Italiaanse en Spaanse statistieken, zet zich precies door zoals kon worden voorspeld op basis van de eerdere bevindingen aan het initiële front in China. De cijfers die doorsijpelen uit de frontlinies in de Amerikaanse ziekenhuizen van New York, New Jersey en een groeiend aantal andere staten, zorgen nog steeds voor koude rillingen, maar een stabilisatie lijkt in zicht. (Deze grimmige piekwaarden kunnen echter nog wel een tijdje aanhouden). Maar financiële markten blikken, zoals dat moet, al vooruit naar de volgende fase en die lijkt zich te kunnen gaan inzetten zonder dat de Amerikaanse regering genoodzaakt zal zijn om verdere beperkende maatregelen op te leggen.
De aandacht begint nu meer uit te gaan naar de effectieve omzetting van de goedgekeurde financiële en monetaire steunmaatregelen. De voorziene middelen moeten immers tijdig op hun plaats komen om de economische schade zoveel mogelijk te beperken. Zolang iedereen overtuigd blijft van de noodzaak zullen eventuele berichten over vertragingen en misallocaties van de financiële steunmaatregelen geen aanleiding vormen voor twijfel. In een verkiezingsjaar in de VS is de verleiding echter groot om hier politiek misbruik van te maken maar het is wellicht te gevaarlijk om dat als wapen te gebruiken.
In Europa biedt zich nu een uitgelezen kans aan om de meerwaarde van de dure EU-constructie onomstotelijk te bewijzen, het hele project korter bij de burger te brengen en eurosceptici van antwoord te dienen. Voor ons is de toegevoegde waarde echter al eerder bewezen, zeker wat betreft de eurozone. Stelt u zich eens voor wat er met Italië of Spanje zou zijn gebeurd tijdens de crisis van 2008. Wat zou er nu met beide landen zijn gebeurd tijdens de coronacrisis indien de eurozone niet als beschermnet zou hebben gediend? Hun financiële ondergang zou het Europese continent economisch volledig hebben ontwricht. De Europese ministers hebben echter intussen al de eerste kans glansrijk gemist om met een effectief financieel plan voor het opzetten van een herstelfonds of de uitgifte van coronabonds. Dit soort typische intra-Europese discussie is het enige wat een effectief economisch herstel in de weg kan staan, maar de eeuwenoude stammentwisten komen ook nu weer bovendrijven.
De recente (nog beperkte) ommekeer in de infectiecijfers is zeker niet alleen te wijten aan statistische wetmatigheden maar vanzelfsprekend ook in belangrijke mate aan bepaalde maatregelen en de edelmoedige inzet in de zorgcentra, ziekenhuizen en de distributiesector. Voor onze erkentelijkheid zijn er gewoon geen woorden – dit terwijl wij machteloos en nutteloos moeten toekijken vanaf de zijlijn. Maar ook op onze heldenmoed zal in de zeer nabije toekomst een beroep worden gedaan, onder meer om de gigantische financieringskosten te helpen dragen en om de ontspoorde begrotingstekorten weg te werken. De financiering kan wellicht het snelst worden opgevangen door de activering van het vele spaargeld op de bancaire balansen door gerichte investeringen in nieuw uitgegeven obligaties en/of de opstart van een Europees herstelfonds.
De gaten die worden geslagen in de begroting zullen naar alle waarschijnlijkheid opgevangen moeten worden door belastingverhogingen. Maar we hebben geen enkele twijfel dat dit overkomelijk zal zijn Trouwens, wat is het alternatief? De vrees voor latere inflatie willen we er graag bijnemen. Overigens, deflatie was in historisch perspectief een veel groter en moeilijker te bekampen probleem. Het enige aspect waar er wel twijfel over heerst, is over de politieke eendracht in de EU om de nodige financiële back-up te voorzien.
Maar voor deze generatie is er geen ruimte voor een tweede debacle van dergelijke aard en omvang. Vandaar dat er voldoende maatregelen moeten worden genomen om een voorkomingsbeleid uit te werken en de gezondheidsinfrastructuur hierop te voorzien.
Stefan Duchateau
