Michel Klompmaker
Er is veel te doen rond de positie van klokkenluiders. Zijn het rancuneuze personen of zijn het personen die vanuit een rechtvaardigheidsgevoel aan de bel trekken, oftewel de klok gaan luiden? Waarom worden klokkenluiders vaak het slachtoffer van hun eigen melding? Er is toch immers een wet die bescherming biedt en er is toch een Huis voor Klokkenluiders? Onlangs spraken we hierover met Gerard Overmars van How2Ask op zijn kantoor in Weesp in aanloop naar het Behavioral Risk Congres met als titel “Help, de klokkenluider verzuipt!”
Vertel eerst iets over je achtergrond.
Gerard Overmars: ”Ik houd mij al jaren bezig met feitenonderzoek en het verhoren/interviewen van mensen waaronder informanten en klokkenluiders. Dat deed ik eerst bij de overheid en nu in de financiële sector. Naast dit werk verzorg ik nu alweer 7 jaar trainingen ‘investigative interviewing ‘. Dat doe ik samen met de rechtspsychologen Geralda Odinot en Roel Boon. Op die wijze combineert How2Ask in onze trainingen wetenschappelijke kennis met praktische ervaring. Het resultaat is een training die erop is gericht om met gebruikmaking van de meest recente wetenschappelijke inzichten in feitenonderzoeken optimaal gebruik te maken van de mens als betrouwbare informatiebron.”
Wat is er aan de hand met de klokkenluiders?
Gerard Overmars: “De afgelopen jaren hebben laten zien dat klokkenluiders een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan het aan de orde stellen en oplossen van misstanden binnen ondernemingen. Daarbij is ook gebleken dat het op een juiste wijze managen van klokkenluiders niet eenvoudig is. Met name bij het afschermen van de identiteit van de klokkenluider en in het traject van het toetsen en het gebruiken van de aangereikte informatie kan er veel misgaan. Dit kan grote consequenties hebben voor de klokkenluider zelf en voor de organisatie.”
Zorgvuldigheid is natuurlijk een uitgangspunt, maar wat maakt de gesprekken met klokkenluiders nu zo bijzonder?
Gerard Overmars: “Functionarissen binnen het betrokken bedrijf die met de klokkenluiders in gesprek gaan hebben hier meestal weinig of geen ervaring mee. De juridische kaders zijn in het algemeen wel bekend, maar de vertaling naar de praktijk van het gesprek met de klokkenluider is echt niet eenvoudig. Wij hebben daarom speciaal over dit onderwerp een Masterclass ontwikkeld die de professionele vaardigheden bijbrengt die nodig zijn om een dergelijk gesprek met een klokkenluider te kunnen voeren. Niets meer en niet minder.”
Kun je iets vertellen over de opzet van deze Masterclass?
Gerard Overmars: “Graag. Tijdens de 2-daagse training besteden we eerst aandacht aan de wijze waarop de gesprekken met klokkenluiders gevoerd worden. We maken daarbij gebruik van onze eigen vaste trainingsacteurs. Onderwerpen als werking en kwetsbaarheid van het geheugen, tunnelvisie, soorten vragen, afscherming van identiteit, wijze van communiceren, geschikte ontmoetingsplaatsen en verslaglegging komen daarbij als eerste aan de orde. Vervolgens pakken we casuïstiek op, die als een rode draad door de training heenloopt. In die casussen vinden ontmoetingen/gesprekken met de klokkenluider plaats en de deelnemers moeten die gesprekken gezamenlijk voorbereiden en vervolgens aangaan. Die ontmoetingen worden opgenomen met video, waarna de evaluatie plaatsvindt. Door deze werkwijze en het feit dat deze Masterclass maximaal 4 deelnemers heeft is de training zeer intensief en kent een steile leercurve.”
Hoe zijn de reacties van de cursisten?
Gerard Overmars: ”De training wordt door de deelnemers zeer gewaardeerd en als uitstekend beoordeeld. Het beste bewijs hiervoor is dat de organisaties die gebruik maken van onze training terugkomen omdat ze hebben vastgesteld dat hun medewerkers in deze training zeer praktisch en bruikbaar gereedschap hebben gekregen. Zij ervaren de training als noodzakelijk, als je wilt gaan voor maximale betrouwbare informatie met een beperkt afbreukrisico voor zowel de klokkenluider zelf als de organisatie.”
Foto: Van links naar rechts Gerard Overmars, Geralda Odinot en Roel Boon.
