Pieter Lakeman
Dit was vanochtend het grote nieuws inzake de Euribor manipulatie. De Euriborfraude is de minder bekende variant van de Liborfraude. De Rabobank heeft aan beide fraudes meegedaan. De Libor rente werd onder meer in de jaren 2005-2012 vastgesteld door uit de rentegegevens van 16 vooraanstaande banken de middelste 8 te nemen en daarvan weer het gemiddelde te bepalen. Na klachten van de Amerikaanse financiële autoriteiten is er in Engeland onderzoek gedaan naar de misdrijven die hiermee gepaard gingen. Een groot gedeelte van de banken bleek valse rentegegevens te hebben verschaft aan het orgaan dat de rente moest vaststellen. De banken hebben aan de Amerikaanse autoriteiten miljarden dollars betaald om aan strafvervolging te ontkomen. De grootste boetes zijn door de Zwitserse onderneming UBS betaald. Op de tweede plaats kwam de Rabobank. Dit zijn allemaal bekende gegevens maar minder bekend is welke voordelen de banken met hun onjuiste gegevens bewust hebben nagestreefd en nog minder bekend is hoeveel klanten voor welke bedragen door de banken zijn benadeeld.
De 16 banken moesten ‘s morgens vroeg aan het secretariaat van de Libor-organisatie doorgeven tegen welke rentepercentages zij die dag van andere banken konden lenen. Wanneer één van de 16 banken die dag voor eigen rekening een zeer grote renteswap afsloot en de bank belang had bij een hoge Liborrente werd er wat op los gefantaseerd. De bonustrekkende handelaren van de bank gaven aan hun collega’s die de melding aan het Libor secretariaat moesten doorgeven een hoger percentage aan dan het geval was. De bedoeling van deze valse informatie was slechts om de nieuwe swapklanten van die dag te bedriegen en niet om de hele markt te benadelen. Dat gebeurde in feite ook niet. De Rabobank gaf zeker niet elke dag valse gegevens, maar volgens schattingen van de justitiële onderzoekers één à twee keer per week. Gedurende de zeven onderzochte jaren komt dat neer op hoogstens 700 klanten die zijn opgelicht. Er is niet veel bekend over de mate waarin de 700 Rabo klanten indertijd zijn benadeeld maar het zou me verbazen wanneer dat gemiddeld meer dan een half miljoen per klant zou zijn geweest. Dat zou dan voor de bank een extra winst van € 350 miljoen hebben opgeleverd. Een van de belangrijkste motieven om valse en onjuiste rentecijfers cijfers aan het Libor secretariaat door te geven was de bonus die de betreffende verkopers ontvingen. De justitiële autoriteiten spraken over een verziekte beloningsstructuur, die mede tot de geconstateerde misdrijven heeft aangezet.
In dezelfde tijd heeft de Rabobank meer dan 10.000 renteswap contracten met het midden- en kleinbedrijf afgesloten. De ABN Amro Bank een kleine 7.000 en alle banken bij elkaar meer dan 20.000. In vrijwel al deze gevallen hebben de banken onjuiste, onware, rentegegevens aan hun klanten gegeven. Het enige verschil met de Liborfraude en de Euriborfraude is dat bij die fraudes valse gegevens omtrent de variabele rente werden verschaft, terwijl bij de verkoop van swapcontracten aan het MKB en woningcorporaties valse gegevens van de vaste rente aan de klant werden verschaft. Ik ken geen geval waarin dat niet is gebeurd. Met deze valse gegevens zijn in totaal meer dan 20.000 MKB ondernemers benadeeld voor gemiddeld circa € 40.000 en de banken hebben daar tezamen naar schatting € 800 miljoen aan verdiend. De verkoop van renteswaps aan het MKB en de woningcorporaties leverde stevige bonussen op voor de verkopers. Blijkbaar werd ook bij de Rabobank en de ABN Amro Bank het aan de klant verschaffen van valse gegevens dus met geldelijk gewin beloond.
Het lijkt me duidelijk: de verkoop van renteswapcontracten in Nederland is een veel ernstiger misdrijf geweest dan de door Nederlandse banken gepleegde Libor fraude. De bonuscultuur die tot de misdrijven heeft aangezet was hetzelfde. Het totaal door de banken behaalde voordeel was waarschijnlijk groter. Het aantal gedupeerden is groter en bovendien, de financiële reserves en ook de kennis van de markt van het MKB was aanzienlijk kleiner.
De behandeling van het MKB is dus ronduit veel schandaliger geweest dan de hele Liborfraude.
De auteur, Pieter Lakeman, is directeur van Swapschade BV die opkomt voor de belangen van gedupeerde ondernemers. Van hem verschijnt dit najaar een boek over het optreden van de banken inzake renteswaps.
Londense rechter veroordeelt ex–medewerkers van Barclays en Deutsche Bank tot totaal 13 jaar cel
20 julio 2018
Chris Juta Reageren
Ik kan Pieter goed volgen. De cijfers geloof ik op zijn woord. Waar ik aandacht voor vraag is de betekenisgeving: wat doen we hier nou mee? Er is – als ik om mij heen kijk en dat is natuurlijk alleen maar mijn eigen waarneming – niemand die zich er echt druk om maakt. Je kunt zeggen: onze instituties werken blijkbaar, want er worden straffen uitgedeeld. Je leest het en je denkt: OK, toch maar goed dat er nog een rechtssysteem is. Maar is dat het hele verhaal? Zijn de oorzaken verdwenen? Zijn bankiers anders gaan denken? Is de Governance van banken anders geworden? Ik dacht het niet. Misschien dat toezichthouders en het rechtssysteem iets meer durven door te bijten. Althans daar lijkt het op. Maar dáár gaat het toch niet om? Het gaat er toch om dat we willen hebben dat banken waarde creëren voor klanten en samenleving? Er is niets dat erop wijst dat banken dat serieus en materieel van plan zijn. Banken zijn met vele vormen van geld met geld verdienen actief en al die vormen hebben niets met waarde creëren te maken. Moraliteit bij banken ontwikkelt zich snel en onzichtbaar ‘naar voren’ en daar ver achteraan ontwikkelt zich toezicht en wetgeving. Wat zou moeten is dat we zichtbaar maken hóe moraliteit in banken zich ontwikkelt. Dat we aan preventie doen. Dat kan ook easy! Maar niemand wil dat. Het is eng. Het is te transparant. Je zal maar gedwongen worden om in de spiegel te kijken. Het enige dat zichtbaar gebeurt is dat af en toe groepjes klanten overstappen naar een bank waar het wel om waarde en duurzaamheid lijkt te gaan. Burgers doen alleen nog maar aan infotainment: nadenken is uit den boze. In het stemhokje regeert de onderbuik. Het zal de wal zijn die het schip doet keren. Met als gevolg dat de crashes steeds spectaculairder en onverwachter zullen zijn met vermoedelijk steeds grotere aantallen slachtoffers. Zou het kunnen zijn dat we in de verte het gedonder van een enorme waterval kunnen horen waar we ongemerkt op afkoersen? Of zou het allemaal helemaal vanzelf ‘goed’ komen?