Bea Moed, ervaringsdeskundige van en voor De Wielenpôlle in Leeuwarden: "Van doelgroep naar bedreiging en verder…"

Addy Koetje
Tijdens het RiskCongres Public Values op 5 april jongstleden in Den Haag sprak Bea Moed over de Wielenpôlle in Leeuwarden. De wijk wordt gevormd door 240 huishoudens, ongeveer 700 mensen. Iedereen is arm. Veertig procent leeft van een uitkering. In De Wielenpôlle kun je je leven lang een uitkering hebben. Er is veel meervoudige problematiek. Bea Moed is er zelf geboren.
 Zorg komt achter de voordeur. Meedoen wordt georganiseerd. Je bent niet verantwoordelijk en er wordt niets van je verwacht. De Wielenpôlle voert al jaren alle slechte lijsten aan. De gemeente is verbaasd: Hoe is het mogelijk? We investeren zoveel…en gaan tot actie over met meer projecten en meer investeringen. Het systeem is ook leuk voor de mensen die er geld verdienen. Immers, opdracht niet geslaagd betekent geld erbij! Zo worden er miljoenen verdiend. De wijk wordt niet beter, maar minder. Wie niet verantwoordelijk is voor het probleem is ook niet verantwoordelijk voor de oplossing.
Vijftig jaar geleden was de wijk ook arm. Er woonden vrije mensen. Mensen zorgden voor zichzelf. Professionalisering van hulpverlening en activiteiten in de jaren ’60 en ’70 maakte dat bewoners zich terugtrokken. Zelf georganiseerde activiteiten verdwenen. Toen in 2010 De Wielenpôlle opnieuw bovenaan het lijstje ‘kindermishandeling’ stond gebeurde er iets in de wijk. Dit ging over de mensen zelf en over hun kinderen. De mensen mengden zich in de politieke discussie en eisten zeggenschap.
Zeggenschap over budgetten
In 2011 gaf de gemeenteraad steun aan een experiment in De Wielenpôlle waarbij wijkbewoners zeggenschap kregen over budgetten en wat er in de wijk zou gebeuren. Niemand kon voorspellen wat dat zou betekenen. Mensen die een halve eeuw doelgroep waren geweest werden gesprekspartner en zelfs opdrachtgever. Ze bedachten oplossingen die niet pasten in de beleidskaders van ambtenaren en hulpverleners. Het aanvankelijke gebrek aan vertrouwen, zelfs wantrouwen van de gevestigde orde groeide uit tot bedreiging. Wat als de mensen het zelf kunnen, en misschien wel goedkoper? Waar participatie en zelfraadzaamheid doelstelling waren, werd uiteindelijk door ambtenaren en hulpverleners gesteld, dat de burger niet overvraagd moest worden.
Is het gelukt? Voor de overheid is het experiment afgelopen. Voor de bewoners gaat het gewoon door. De Erasmus Universiteit heeft het experiment twee jaar gevolgd en concludeerde onlangs dat pas over twintig jaar ingeschat kan worden wat er is gebeurd. De participatie is een groot succes geworden. Door het geven van regie hebben mensen verantwoordelijkheid genomen. Door het verleggen van het eigenaarschap is veel energie vrijgekomen. Bewoners zeggen: “De gemeente doet niet meer mee, wij gaan verder!”
Marco Florijn, voormalig wethouder van Leeuwarden, reageert op een vraag uit de zaal. Hij zag veel weerstand tegen Bea Moed. Men kreeg geen grip op haar. Hij stelde zich op als geleider op een kruispunt. Terugkijkend zegt hij dat het belangrijk is een set van maatschappelijke effecten binnen politiek en ambtenaren te doorleven. Minstens zo belangrijk is beseffen wat je los moet laten, zodat veranderingen beklijven na vertrek van (politieke) trekkers. Pas als je doorgaat, kun je leren van de fouten.
Het concrete voorbeeld
Angela, moeder van twee kinderen, woont in De Wielenpôlle. Na een verslavingsachtergrond probeert ze haar leven in eigen hand te nemen. Met ondersteuning van de gemeente haalde ze diploma MBO-2. Maar ze wil meer. Ze wil de verslavingszorg in. MBO-4 is nodig. Op haar 29^e en met twee kinderen wil ze zich niet in de schulden steken. De gemeente stopt de bijstandsuitkering als ze naar school gaat. Maar Angela is uniek. De Wielenpôlle heeft haar nodig! Met een begeleider gaat ze op zoek naar mogelijkheden.
De auteur van dit artikel is Addy Koetje van Notuleren en Organiseren en zij kan bereikt worden via www.ackoetje.nl